Szczególne wynagrodzenie kościelne: obowiązek zapłaty podatku kościelnego za małżonka bezwyznaniowego.

Osoby, które w Niemczech są członkami wspólnoty religijnej pobierającej podatek, podlegają zasadniczo obowiązkowi zapłaty podatku kościelnego. Dotyczy to niezależnie od intensywności wiary czy uczestnictwa w życiu religijnym, ponieważ decydujące jest wyłącznie formalne członkostwo. Jak to wygląda w małżeństwie, gdy tylko jeden z małżonków należy do wspólnoty religijnej pobierającej podatek? W takich przypadkach może mieć zastosowanie tzw. szczególny podatek kościelny, specjalna forma podatku kościelnego. Niniejszy artykuł wyjaśnia najważniejsze przepisy i aktualne orzecznictwo w tym zakresie.

Obowiązek podatku kościelnego: Zasady dotyczące członkostwa

Podatek kościelny w Niemczech płacą członkowie wspólnoty religijnej pobierającej podatek, o ile mają miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu w Niemczech. Osoby, które nie należą do wspólnoty religijnej pobierającej podatek, są zwolnione z podatku kościelnego. W praktyce często zdarza się, że w małżeństwie tylko jeden z małżonków jest zobowiązany do zapłaty podatku kościelnego. Rodzi to pytanie, czy i w jakiej formie bezwyznaniowy partner jest objęty obowiązkiem podatkowym.

Szczególny podatek kościelny: Definicja i warunki

Szczególny podatek kościelny to specjalna forma podatku kościelnego, która jest pobierana w małżeństwach o różnych wyznaniach pod pewnymi warunkami. Ma zastosowanie, gdy:

małżonek należący do kościoła nie osiąga własnych dochodów,
małżonek należący do kościoła ma dochody, ale są one tak niskie, że nie są należne podatek dochodowy (a tym samym podatek kościelny), lub
dochody małżonka należącego do kościoła prowadzą do podatku kościelnego, ale porównawcze obliczenie wykazuje wyższy szczególny podatek kościelny.

Podstawa obliczenia szczególnego podatku kościelnego

Szczególny podatek kościelny jest obliczany na podstawie wspólnego dochodu podlegającego opodatkowaniu obojga małżonków. Obowiązują następujące zasady:

Jest pobierany tylko w przypadku wspólnego rozliczenia, a nie w przypadku rozliczenia indywidualnego.
Podstawą obliczeń jest dochód małżeństwa, niezależnie od tego, czy małżonek należący do kościoła sam osiąga dochody, czy nie.
Pobór następuje dopiero od wspólnego dochodu podlegającego opodatkowaniu w wysokości 30.000 Euro.

Przepis ten opiera się na założeniu, że małżonkowie są traktowani jako jednostka gospodarcza. Federalny Trybunał Konstytucyjny (BVerfG) uznał tę praktykę za zgodną z konstytucją (orzeczenie BVerfG z dnia 28.10.2010, 2 BvR 591/06).

Orzecznictwo i aktualne wydarzenia

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC)

W 2017 roku ETPC potwierdził, że niemiecka praktyka pobierania podatku kościelnego i szczególnego podatku kościelnego w małżeństwach o różnych wyznaniach nie narusza Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC) (orzeczenie ETPC z dnia 6.4.2017, skarga nr 10138/11 i inne). Trybunał podkreślił, że przepisy dotyczące podatku kościelnego mieszczą się w ramach wolności religijnej i ustawodawstwa państwowego.

Saski Sąd Finansowy

W 2019 roku Saksoński Sąd Finansowy orzekł, że przepisy dotyczące szczególnego podatku kościelnego w Saksonii za lata podatkowe 2014 i 2015 naruszają zasadę równego traktowania. Małżonkowie byli traktowani gorzej niż zarejestrowane związki partnerskie bez uzasadnionego powodu (orzeczenie z dnia 25.3.2019, 5 K 1549/18).

Federalny Trybunał Finansowy (BFH)

BFH w 2021 roku stwierdził, że również w przypadkach, gdy małżonek należący do kościoła osiąga własne dochody, pobór szczególnego podatku kościelnego nie budzi zastrzeżeń konstytucyjnych (orzeczenie BFH z dnia 5.10.2021, I B 65/19). Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy dochody bezwyznaniowego partnera są znacznie wyższe, co prowadzi do założenia wyższych wydatków na utrzymanie małżonka należącego do kościoła.

Różnice regionalne i przepisy szczególne

Pobór szczególnego podatku kościelnego różni się w zależności od landu. W Bawarii Kościół Ewangelicko-Luterański i Kościół Ewangelicko-Reformowany całkowicie zrezygnowały z poboru szczególnego podatku kościelnego z mocą wsteczną od roku podatkowego 2018 (rozporządzenie Bawarskiego Ministerstwa Finansów z dnia 21.1.2019, BStBl I 2019 S. 213). Takie przepisy podkreślają zróżnicowanie poboru podatku kościelnego w Niemczech.

Wniosek

Szczególny podatek kościelny to temat często budzący kontrowersje, który w szczególności w małżeństwach o różnych wyznaniach może prowadzić do niezrozumienia. Zasadniczo jest pobierany tylko wtedy, gdy małżonek należący do kościoła nie ma dochodów lub ma niskie dochody. Obliczenia opierają się na wspólnych dochodach, co jest uznawane przez orzecznictwo za uzasadnione. Różnice w poborze między landami wymagają jednak dokładnego zbadania w każdym przypadku.