Co to jest rachunek zysków i strat?

Dzięki rachunkowi zysków i strat zgodnie z § 4 ust. 3 EStG możesz łatwo obliczyć zysk swojej firmy. W tym celu przychody operacyjne i koszty operacyjne są rejestrowane i porównywane zgodnie z zasadą przepływów. W tej prostej formie księgowości na przykład rezerwy nie są uwzględniane.

Kolejną zaletą jest to, że rachunek zysków i strat nie wymaga prowadzenia kont zapasów ani inwentaryzacji.

Jeśli obliczasz zysk za pomocą rachunku zysków i strat, nadwyżka przychodów nad kosztami operacyjnymi to zysk, który należy zgłosić do opodatkowania w zeznaniu podatkowym.

(2023): Co to jest rachunek zysków i strat?

Kto jest uważany za osobę prowadzącą działalność na własny rachunek?

Samozatrudnienie wykonują w szczególności osoby wykonujące wolne zawody. Osoba wykonująca wolny zawód to taka, która pracuje samodzielnie i na własną odpowiedzialność oraz wykonuje określony zawód katalogowy lub działalność wymienioną w § 18 ust. 1 EStG.

Wolne zawody wymagają działalności, której niekoniecznie musi poprzedzać studia wyższe. Wystarczy, że jest to wykształcenie o charakterze naukowym. Obejmuje to również samokształcenie lub wiedzę zdobytą w wyniku pracy zawodowej. Wiedza musi odpowiadać poziomowi studiów wyższych.

(1) Osoby wykonujące wolne zawody to z jednej strony osoby wykonujące określoną działalność (§ 18 ust. 1 nr 1 EStG), a mianowicie:

• działalność naukowa, artystyczna, pisarska, dydaktyczna lub wychowawcza.

(2) Osoby wykonujące wolne zawody to z drugiej strony osoby wykonujące określony zawód katalogowy, który jest wyraźnie wymieniony w ustawie o podatku dochodowym (§ 18 ust. 1 nr 1 EStG):

• Zawody medyczne: lekarze, dentyści, naturopaci, dentyści, fizjoterapeuci, pielęgniarki, pielęgniarki ds. higieny.
• Zawody prawnicze i doradcze: adwokaci, notariusze, rzecznicy patentowi, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, doradcy ds. ekonomii i biznesu, biegli księgowi, pełnomocnicy podatkowi.
• Zawody techniczno-naukowe: inżynierowie geodezyjni, inżynierowie, architekci, chemicy handlowi, piloci.
• Zawody medialne: dziennikarze, fotoreporterzy, tłumacze ustni, tłumacze pisemni.

(3) Osoby wykonujące wolne zawody mogą być również osobami wykonującymi podobny zawód, który jest porównywalny z wymienionymi zawodami katalogowymi pod względem działalności i wykształcenia. Lista wolnych zawodów w § 18 ust. 1 nr 1 EStG nie jest bowiem wyczerpująca. Ważne jest, aby działalność była wykonywana w sposób kierowniczy i na własną odpowiedzialność na podstawie własnej wiedzy fachowej. Dotyczy to na przykład następujących zawodów:

• Opiekunowie osób starszych, dietetycy, ergoterapeuci, podolodzy, logopedzi, ortoptyści, medyczni pedicurzyści, dyplomowani masażyści i masażyści terapeutyczni, medyczni kąpielarze, ratownicy medyczni, dentyści, położne, psycholodzy terapeuci, psychoterapeuci dzieci i młodzieży, doradcy IT, doradcy biznesowi.
• Inżynieria oprogramowania, praca jako administrator sieci lub oprogramowania (orzeczenia BFH z 22.9.2009, VIII R 31/07, VIII R 63/06, VIII R 79/06).

(4) Działalności, które nie są uznawane za działalność w ramach wolnego zawodu i nie stanowią działalności gospodarczej, należą do innej działalności na własny rachunek. Cechą charakterystyczną jest również osobista praca. Jednak inna działalność na własny rachunek jest wykonywana raczej okazjonalnie i tylko wyjątkowo w sposób trwały (§ 18 ust. 1 nr 3 EStG):

• Wykonawcy testamentów, zarządcy majątku, członkowie rad nadzorczych, zarządcy nieruchomości, syndycy, powiernicy, opiekunowie, zarządcy spadku, mediatorzy, ankieterzy dla urzędów statystycznych, opiekunki dzienne, prawni opiekunowie i kuratorzy itp.

Rozróżnienie między działalnością gospodarczą a samozatrudnieniem jest często trudne, ponieważ na przykład w przypadku działalności w ramach wolnego zawodu zazwyczaj nie brakuje zamiaru zarobkowego. Wiele działalności spełnia więc zarówno kryteria działalności w ramach wolnego zawodu, jak i działalności gospodarczej. W takich przypadkach decydującym kryterium jest praca umysłowa, twórcza, która jest na pierwszym planie w przypadku działalności w ramach wolnego zawodu.

(2023): Kto jest uważany za osobę prowadzącą działalność na własny rachunek?

Co to jest ulga podatkowa za wolontariat?

Kwota wolna od podatku za pracę wolontariacką umożliwia otrzymanie dochodów z dodatkowej pracy w sektorze charytatywnym, dobroczynnym lub kościelnym do kwoty 840 Euro rocznie bez podatku (§ 3 Nr. 26a EStG). Ulga podatkowa jest przeznaczona dla osób, które angażują się jako wolontariusze w stowarzyszeniach charytatywnych, organizacjach lub instytucjach publicznych.

Warunki uzyskania kwoty wolnej od podatku za pracę wolontariacką

Aby skorzystać z kwoty wolnej od podatku za pracę wolontariacką, muszą być spełnione następujące warunki:

• Dodatkowa praca: Praca wolontariacka nie może przekraczać jednej trzeciej czasu pracy porównywalnego zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin.
• Cele charytatywne, dobroczynne lub kościelne: Praca musi służyć promowaniu tych celów.
• Brak podwójnego wsparcia: Dochody nie mogą być już objęte zwolnieniem podatkowym, np. zgodnie z § 3 Nr. 12 EStG (zwroty kosztów).

Różnica między kwotą wolną dla instruktorów a kwotą wolną od podatku za pracę wolontariacką

Kwota wolna od podatku za pracę wolontariacką ma zastosowanie tylko wtedy, gdy nie jest wykorzystywana kwota wolna dla instruktorów (§ 3 Nr. 26 EStG). Kwota wolna dla instruktorów wynosi do 3.000 Euro rocznie i dotyczy pracy w dziedzinie edukacyjnej lub opiekuńczej, takiej jak instruktorzy, trenerzy lub wychowawcy. Kwota wolna od podatku za pracę wolontariacką dotyczy natomiast pracy organizacyjnej, takiej jak administracja lub logistyka.

Koszty uzyskania przychodu w związku z kwotą wolną od podatku za pracę wolontariacką

Koszty uzyskania przychodu związane z pracą wolontariacką mogą być odliczone od podatku tylko wtedy, gdy przekraczają kwotę wolną od podatku za pracę wolontariacką w wysokości 840 Euro. Oznacza to, że tylko nadwyżka może być zgłoszona jako koszty uzyskania przychodu.

Kwota wolna od podatku za pracę wolontariacką w centrach szczepień i testów

Od 2020 do 2023 roku wolontariusze w centrach szczepień i testów mogli korzystać z ulg podatkowych. Dla osób zaangażowanych w administrację i organizację tych centrów obowiązuje kwota wolna od podatku za pracę wolontariacką w wysokości 840 Euro rocznie. Osoby bezpośrednio zaangażowane w przeprowadzanie szczepień lub testów (np. poprzez udzielanie informacji lub przeprowadzanie testów) mogą skorzystać z kwoty wolnej dla instruktorów do 3.000 Euro rocznie.

Podatkowe zastosowanie kwoty wolnej od podatku za pracę wolontariacką

Zwolnienie podatkowe z tytułu kwoty wolnej od podatku za pracę wolontariacką jest możliwe tylko w przypadku pracy w instytucjach charytatywnych lub u publicznych pracodawców, takich jak kraje związkowe lub gminy. Nie dotyczy to pracy w prywatnych organizacjach, takich jak gabinety lekarskie czy prywatne centra testowe.

Orzecznictwo: Działalność charytatywna i osoby prawne prawa publicznego

Zgodnie z orzeczeniem Federalnego Trybunału Finansowego z dnia 8 maja 2024 r. (BFH, VIII R 9/21) praca musi służyć celom charytatywnym, dobroczynnym lub kościelnym, aby uzyskać kwotę wolną od podatku za pracę wolontariacką, tylko wtedy, gdy jest wykonywana w organizacji objętej ulgą podatkową lub stowarzyszeniu charytatywnym. Jeśli praca jest wykonywana u osoby prawnej prawa publicznego (np. w urzędzie miejskim), to już wystarcza do skorzystania z kwoty wolnej od podatku za pracę wolontariacką.

(2023): Co to jest ulga podatkowa za wolontariat?

Co to jest kwota wolna dla instruktorów?

Jeśli uzyskujesz dochody z pracy dodatkowej, np. jako instruktor, wychowawca, trener lub w podobnym charakterze, są one wolne od podatku do kwoty 3.000 Euro rocznie (do 2020 r.: 2.400 Euro) (§ 3 Nr. 26 EStG). Ta sama kwota dotyczy również dodatkowej działalności artystycznej lub opieki nad osobami starszymi, chorymi lub niepełnosprawnymi. Warunkiem jest, aby działalność była wykonywana na zlecenie instytucji publicznych lub w celach charytatywnych, humanitarnych lub kościelnych.

Jeśli zarabiasz w swojej pracy więcej niż 3.000 Euro, musisz opodatkować dochody jako dochody z działalności gospodarczej lub pracy najemnej.

Osoby uprawnione do ulgi dla instruktorów to na przykład:

• Trenerzy sportowi lub opiekunowie drużyn
• Dyrygenci chórów, orkiestr lub organiści kościelni
• Opiekunowie młodzieży, opiekunowie kolonii
• Ratownicy medyczni itp. na imprezach sportowych, kulturalnych i festynach
• Nie są uprawnione następujące działania
• Członkowie zarządu
• Księgowi lub konserwatorzy sprzętu w klubie sportowym
• Trenerzy zwierząt
• Dozorcy hal

(2023): Co to jest kwota wolna dla instruktorów?

Co zalicza się do zysku ze sprzedaży?

Do dochodów z pracy na własny rachunek należy również zysk ze sprzedaży praktyki zawodowej, kancelarii lub odpowiedniego majątku, samodzielnej części majątku lub udziału w majątku. Za sprzedaż uważa się również zamknięcie praktyki, kancelarii itp. (§ 18 ust. 3 EStG). Pod względem podatkowym zysk ze sprzedaży jest traktowany według specjalnych zasad i dlatego należy go odróżnić od bieżącego zysku.

Osoby sprzedające swoją firmę lub udział mogą skorzystać z dwóch ważnych ulg podatkowych:

• Kwota wolna od podatku od sprzedaży: Zysk ze sprzedaży jest wolny od podatku do 45.000 Euro. Kwota ta zmniejsza się jednak, jeśli zysk ze sprzedaży przekracza 136.000 Euro, o kwotę przekroczenia. Zatem kwota wolna od podatku od sprzedaży nie przysługuje przy zysku ze sprzedaży wynoszącym 181.000 Euro (§ 16 ust. 4 EStG).
• Obniżona stawka podatkowa: Pozostały po odliczeniu kwoty wolnej zysk ze sprzedaży jest objęty ulgą zgodnie z zasadą pięcioletnią. Na wniosek może być również opodatkowany obniżoną stawką podatkową, wynoszącą 56% średniej stawki podatkowej i co najmniej 14% (§ 34 ust. 3 EStG).

Kwota wolna od podatku od sprzedaży i obniżona stawka podatkowa są przyznawane tylko pod pewnymi warunkami:

• Muszą Państwo ukończyć 55 lat lub być trwale niezdolni do pracy w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych.
• Ulgi można skorzystać tylko raz w życiu: kwota wolna od podatku od sprzedaży od 1996 roku, obniżona stawka podatkowa od 2001 roku.
• Muszą Państwo złożyć wniosek o ulgi.

W przypadku sprzedaży firmy przed ukończeniem 55 lat, bez trwałej niezdolności do pracy, stosuje się tylko zasadę pięcioletnią. Ta zasada nie przynosi jednak oszczędności podatkowych, jeśli bieżące dochody są już opodatkowane najwyższą stawką podatkową.

W przypadku sprzedaży udziału we współpracy przysługuje Państwu również pełna kwota wolna od podatku od sprzedaży, a nie tylko proporcjonalna. Jeśli jednak sprzedają Państwo tylko część swojego udziału, zysk ze sprzedaży zalicza się do bieżących dochodów i nie mają zastosowania ani kwota wolna od podatku od sprzedaży, ani obniżona stawka podatkowa, ani zasada pięcioletnia (§ 18 ust. 3 w związku z § 16 ust. 1 zdanie 2 EStG).

(2023): Co zalicza się do zysku ze sprzedaży?

Czy nawet przy niewielkim zysku istnieje obowiązek złożenia załącznika EÜR w formie elektronicznej?

Sąd finansowy w Nadrenii-Palatynacie orzekł, że podatnicy uzyskujący dochody z działalności gospodarczej są zobowiązani do składania zeznań podatkowych w formie elektronicznej, nawet jeśli osiągają tylko niewielkie zyski z pracy dodatkowej. Forma elektroniczna jest obowiązkowa, jeśli zysk przekracza 410 EUR (FG Rheinland-Pfalz z 15.7.2015, 1 K 2204/13).

Przypadek: Powód pracuje dodatkowo jako fotograf, autor i instruktor nurkowania na własny rachunek. Urząd skarbowy poinformował go po raz pierwszy w 2011 roku, że ze względu na tę działalność jest zobowiązany do przesyłania zeznania podatkowego w formie elektronicznej do urzędu skarbowego. Powód argumentował, że zyski z jego pracy na własny rachunek w przyszłości wyniosą tylko około 500 euro rocznie. Ponadto zasadniczo odrzuca przesyłanie danych osobowych przez Internet, ponieważ sam miał już doświadczenia z nadużyciami internetowymi. Nawet w przypadku bankowości internetowej nie można zagwarantować absolutnego bezpieczeństwa.

Zdaniem sądu finansowego zgodnie z ustawą o podatku dochodowym forma elektroniczna jest obowiązkowa, jeśli zysk przekracza 410 euro. Ta forma nie jest dla powoda nieuzasadniona. Pozostałe po wykorzystaniu wszystkich technicznych możliwości zabezpieczeń ryzyko ataku hakerskiego na przechowywane lub przesyłane dane musi zostać zaakceptowane ze względu na państwowe zainteresowanie uproszczeniem administracji i oszczędnością kosztów.

Absolutna poufność danych nie może być zagwarantowana, ponieważ również dane przechowywane w formie papierowej mogą zostać skradzione, np. w przypadku włamania do mieszkania lub – o czym informowano w mediach 13.6.2015 – włamań do skrzynek pocztowych banków. Również w przypadku podatku VAT wymagane są elektroniczne deklaracje podatkowe i w tym zakresie BFH już orzekł, że jest to zgodne z konstytucją pomimo "afery NSA".

Uwaga: Pracownicy i emeryci, którzy nie są zobowiązani do składania elektronicznego zeznania podatkowego i otrzymują diety za działalność wolontariacką do wysokości ryczałtu wolontariackiego 840 euro lub ryczałtu dla instruktorów 3.000 euro rocznie, mogą naszym zdaniem nadal korzystać z papierowych formularzy do składania zeznań podatkowych. Jednak urzędy skarbowe stosują coraz bardziej restrykcyjne podejście.

(2023): Czy nawet przy niewielkim zysku istnieje obowiązek złożenia załącznika EÜR w formie elektronicznej?

Czy muszę złożyć załącznik EÜR (rachunek zysków i strat)?

Za pomocą załącznika "Einnahmenüberschussrechnung - Anlage EÜR" rachunek zysków i strat jest standaryzowany.

W EÜR musisz podać szczegółowe informacje o swoich przychodach i wydatkach.

Do 2016 roku byłeś zobowiązany do złożenia tego załącznika tylko wtedy, gdy przychody z działalności przekraczały 17.500 Euro, a zysk nie był ustalany na podstawie bilansowania (prawdziwa księgowość). Jednak od roku podatkowego 2017 zniesiono uproszczenie, zgodnie z którym w przypadku przychodów z działalności poniżej 17.500 Euro można było złożyć nieformalny rachunek zysków i strat zamiast formalnego "Anlage EÜR". Teraz wszyscy podatnicy, którzy ustalają swój zysk na podstawie rachunku zysków i strat, są zasadniczo zobowiązani do wypełnienia standardowego "Anlage EÜR" i przesłania go - podobnie jak zeznanie podatkowe - elektronicznie do administracji skarbowej.

Dotychczasowe ustawowe przepisy dotyczące przypadków szczególnych nadal obowiązują: Aby uniknąć "niesprawiedliwych trudności", urząd skarbowy może zezwolić na złożenie zeznania podatkowego nadal na urzędowym formularzu papierowym w urzędzie skarbowym (§ 25 ust. 4 zdanie 2 EStG; § 13a ust. 3 EStG; § 18 ust. 3 zdanie 3 UStG; § 14a zdanie 2 GewStG). Oprócz przepisów szczegółowych, ordynacja podatkowa zawiera ogólną regulację dotyczącą przypadków szczególnych (§ 150 ust. 8 AO): Urząd skarbowy może zrezygnować z elektronicznego przesyłania danych, jeśli jest to dla podatnika ekonomicznie lub osobiście nieuzasadnione.

Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy podatnik nie dysponuje niezbędnym wyposażeniem technicznym, a stworzenie możliwości technicznych do zdalnego przesyłania danych w wymaganym formacie wiązałoby się z niebagatelnymi kosztami finansowymi, lub gdy podatnik ze względu na swoje indywidualne umiejętności i wiedzę nie jest w stanie lub jest w ograniczonym stopniu w stanie korzystać z możliwości zdalnego przesyłania danych. Administracja skarbowa udziela jednak wyjątków bardzo rzadko!

Sprawdź wszystkie dane w EÜR pod kątem ich wiarygodności i porównaj je, jeśli to możliwe, z danymi innych przedsiębiorców. Jeśli Twoje dane znacznie odbiegają od normy, urząd skarbowy może zdecydować się na indywidualną kontrolę.

(2023): Czy muszę złożyć załącznik EÜR (rachunek zysków i strat)?

Czy wybór rachunku zysków i strat jest możliwy również wstecznie?

Podatnicy, którzy nie byli zobowiązani do prowadzenia księgowości i nie prowadzili jej dobrowolnie oraz nie sporządzali sprawozdań, mają prawo wyboru między porównaniem majątku przedsiębiorstwa zgodnie z § 4 ust. 1 EStG a rachunkiem zysków i strat zgodnie z § 4 ust. 3 EStG:

• Podatnik nieprowadzący księgowości - zgodnie z dotychczasowym stanowiskiem - skutecznie skorzystał z prawa wyboru metody ustalania zysku poprzez porównanie stanów zgodnie z § 4 ust. 1 EStG dopiero wtedy, gdy sporządził bilans otwarcia, wprowadził księgowość handlową i sporządził sprawozdanie na podstawie inwentaryzacji.

• Jeśli podatnik jedynie rejestrował przychody i wydatki operacyjne, to poprzez takie faktyczne postępowanie skorzystał z prawa wyboru w zakresie ustalania zysku za pomocą rachunku zysków i strat zgodnie z § 4 ust. 3 EStG.

Zgodnie z nowym stanowiskiem przedsiębiorca może skorzystać z prawa wyboru również po zakończeniu roku, zasadniczo bezterminowo, aż do momentu, gdy decyzja podatkowa stanie się ostateczna. Dopiero gdy przedsiębiorca sporządzi roczne sprawozdanie, decyduje się na ustalanie zysku poprzez bilansowanie - a nie już z chwilą rozpoczęcia prowadzenia księgowości na początku roku obrotowego (wyrok BFH z 19.3.2009, BStBl. 2009 II s. 659).

Uwaga: Taka interpretacja jest również zgodna z celem uproszczenia rachunku zysków i strat. Podatnik może zrezygnować ze sporządzenia sprawozdania, wybierając rachunek zysków i strat, nawet jeśli wcześniej wprowadził księgowość. Dla urzędu skarbowego istotne jest jedynie to, że po dokonaniu wyboru faktycznie otrzyma rachunek zysków i strat.

(2023): Czy wybór rachunku zysków i strat jest możliwy również wstecznie?

Czy w przypadku dodatkowych dochodów z działalności istnieje obowiązek złożenia załącznika EÜR w formie elektronicznej?

W przypadku osób prowadzących działalność na własny rachunek deklaracje podatkowe w formie papierowej nie są już akceptowane. Dotyczy to również gospodarstw domowych z instalacjami fotowoltaicznymi oraz osób z dochodami z działalności gospodarczej przekraczającymi 410 Euro, np. rolników winogron w niepełnym wymiarze godzin. Urzędy skarbowe konsekwentnie odrzucają deklaracje podatkowe składane w formie papierowej.

To oznacza: Jeśli nie występuje przypadek szczególny, deklaracja złożona w formie papierowej jest traktowana jako niezłożona. Przypadek szczególny to sytuacja, w której zakup niezbędnego sprzętu technicznego, takiego jak komputer i dostęp do Internetu, wiąże się z znacznymi kosztami finansowymi lub gdy umiejętności i zdolności osobiste do obsługi tego sprzętu są niewystarczające lub ograniczone.

W takim przypadku należy liczyć się z karami za opóźnienie.

Uwaga: Pracownicy i emeryci, którzy nie są zobowiązani do składania elektronicznej deklaracji podatkowej i otrzymują diety za działalność wolontariacką do wysokości ryczałtu wolontariackiego w wysokości 840 Euro lub ryczałtu dla instruktorów w wysokości 3.000 Euro rocznie, mogą naszym zdaniem nadal korzystać z papierowych formularzy do składania deklaracji podatkowej. Jednak urzędy skarbowe stosują coraz bardziej restrykcyjne podejście.

(2023): Czy w przypadku dodatkowych dochodów z działalności istnieje obowiązek złożenia załącznika EÜR w formie elektronicznej?

Kiedy mogę ustalić zysk za pomocą rachunku zysków i strat?

W rachunku zysków i strat zgodnie z § 4 ust. 3 EStG przychody operacyjne są porównywane z kosztami operacyjnymi, a wynik to zysk lub strata.  

Przedsiębiorcy oraz rolnicy i leśnicy mogą obecnie obliczać swój zysk za pomocą rachunku zysków i strat, jeśli

• roczny obrót nie przekracza 600.000 Euro oraz
• roczny zysk nie przekracza 60.000 Euro w roku kalendarzowym lub gospodarczym.

Wolne zawody, takie jak prawnicy, notariusze, doradcy podatkowi, lekarze, publicyści, artyści itp., oraz inni samozatrudnieni mogą zawsze - niezależnie od limitu obrotu i zysku - dokonywać obliczeń zysku za pomocą rachunku zysków i strat. Zasadniczo nie są zobowiązani do prowadzenia księgowości, ale mogą dobrowolnie prowadzić księgi.

Do prowadzenia księgowości są zawsze zobowiązani - niezależnie od limitu obrotu lub zysku - kupcy w rozumieniu §§ 1 i nast. w zw. z § 238 HGB. Ten obowiązek prowadzenia księgowości dotyczy również prawa podatkowego (§ 140 AO). Przepis ten dotyczy kupców prowadzących działalność handlową oraz przedsiębiorców, których działalność gospodarcza ze względu na rodzaj i zakres wymaga prowadzenia księgowości handlowej.

(2023): Kiedy mogę ustalić zysk za pomocą rachunku zysków i strat?