Kiedy emeryci muszą złożyć zeznanie podatkowe?

Emeryt jest zobowiązany do złożenia zeznania podatkowego 2022, jeśli jego łączna kwota dochodów przekracza roczny kwotę wolną od podatku. W 2021 roku kwota wolna od podatku wynosi 9.744 Euro dla osób samotnych i 19.488 Euro dla małżeństw.

Do dochodów podlegających opodatkowaniu, które emeryci muszą zadeklarować, należą prywatne i ustawowe emerytury (formularz R), ale także dochody z wynajmu i kapitału (formularz V i formularz KAP) i wiele innych.

Nie każda euro z emerytury ustawowej należy do dochodów podlegających opodatkowaniu emeryta. Oznacza to, że osoba otrzymująca emeryturę ustawową w wysokości 1.500 Euro miesięcznie nie musi opodatkować całej rocznej kwoty 18.000 Euro. Wysokość emerytury podlegającej opodatkowaniu zależy od roku przejścia na emeryturę. Udział w opodatkowaniu wynosi 50% kwoty emerytury dla wszystkich emerytów z 2004 roku oraz dla tych, którzy przeszli na emeryturę w 2005 roku, niezależnie od wieku. Osoby, które przeszły na emeryturę w 2006 roku, musiały opodatkować 52% kwoty emerytury. W przypadku przejścia na emeryturę w 2021 roku udział w opodatkowaniu wynosi 81%, a w 2022 roku 82%.

Udział w opodatkowaniu oznacza, że emerytura jest opodatkowana tylko w roku rozpoczęcia emerytury i w drugim roku pobierania emerytury. Pozostała kwota w drugim roku to osobista kwota wolna od podatku od emerytury, która pozostaje niezmiennie wolna od podatku przez całe życie. Od trzeciego roku emerytura jest w pełni opodatkowana po odliczeniu osobistej kwoty wolnej od podatku od emerytury i ryczałtu na koszty uzyskania przychodu w wysokości 102 Euro. Stała kwota wolna od podatku od emerytury oznacza, że podwyżki emerytury od trzeciego roku pobierania emerytury są w pełni opodatkowane.

Przykład: Dla Manfreda Mustermanna, który przeszedł na emeryturę w 2005 roku, emerytura podlegająca opodatkowaniu wynosi 50 procent. Otrzymuje on, podobnie jak wszyscy emeryci, którzy przeszli na emeryturę do 2005 roku, kwotę wolną od podatku w wysokości 50 procent. Kwota ta nie podlega opodatkowaniu i pozostaje niezmieniona przez całe życie.

Dla pana Mustermanna obowiązuje: Jeśli w 2005 roku otrzymał emeryturę w wysokości 30.000 Euro, jego kwota wolna wynosi 15.000 Euro. Ta roczna kwota wolna pozostaje niezmienna do końca jego życia. Emerytowany żonaty pan Mustermann i jego żona nie mają innych dochodów. Dlatego nie muszą składać zeznania podatkowego. Ponieważ razem pozostają poniżej kwoty wolnej od podatku wynoszącej 20.694 Euro (2022). Gdyby Max Mustermann był singlem, sytuacja wyglądałaby inaczej. Z roczną emeryturą podlegającą opodatkowaniu w wysokości 15.000 Euro przekroczyłby kwotę wolną od podatku wynoszącą 10.347 Euro (2022) i musiałby złożyć zeznanie podatkowe. Jeśli oboje małżonkowie przekroczą kwotę wolną od podatku, muszą złożyć oddzielne formularze.

(2022): Kiedy emeryci muszą złożyć zeznanie podatkowe?

Ile wynosi kwota ulgi wiekowej?

Z kwoty ulgi wiekowej mogą skorzystać emeryci lub renciści, którzy oprócz dochodów z emerytury lub renty uzyskują dodatkowe dochody poboczne lub wynagrodzenie.

Do dochodów pobocznych zaliczają się na przykład

• dochody z wynajmu,
• kapitał,
• dochody z działalności gospodarczej,
• dochody z prywatnych transakcji sprzedaży,
• dochody z emerytury Riester.

Przedtem urząd skarbowy odlicza różne kwoty (kwota wolna od podatku od oszczędności, kwota na koszty uzyskania przychodu). Wysokość ulgi wiekowej zależy od roku urodzenia emeryta.

Jeśli w roku 2022 ukończysz 64 lata (urodzony od 2.1.1958 do 1.1.1959), kwota ulgi wiekowej wynosi od 2023 roku 13,6 %, maksymalnie 646 Euro.

Obowiązujące stawki procentowe i maksymalne kwoty ulgi wiekowej zależą od roku kalendarzowego następującego po ukończeniu 64. roku życia. Tak ustalone kwoty pozostają na stałe.

(2022): Ile wynosi kwota ulgi wiekowej?

Jakie renty należy wykazać w zeznaniu podatkowym?

Renty podlegają zasadniczo opodatkowaniu dochodowemu. Istnieją różne zasady opodatkowania:

• Renty, które są opodatkowane według nowego udziału podlegającego opodatkowaniu, dokładniej: w pełnej wysokości po odliczeniu osobistej kwoty wolnej od podatku. Dotyczy to wszystkich rent z ustawowego ubezpieczenia emerytalnego, renty "Rürup" oraz rent z zawodowych funduszy emerytalnych.
• Renty, które są opodatkowane według korzystnego udziału w zyskach. Dotyczy to np. rent z prywatnych ubezpieczeń emerytalnych.
• Renty, które są opodatkowane według szczególnego udziału w zyskach zgodnie z § 55 EStDV. Dotyczy to rent dożywotnich o ograniczonym okresie, np. rent z tytułu niezdolności do pracy z prywatnych ubezpieczeń.
• Renty, które są w pełni opodatkowane jako "inne dochody". Dotyczy to przede wszystkim państwowo wspieranej renty Riester oraz niekorzystnego podatkowo wykorzystania umów Riester, a także świadczeń z zakładowych programów emerytalnych, których składki pozostały nieopodatkowane, np. z funduszy emerytalnych, kas emerytalnych i ubezpieczeń bezpośrednich.
• Renty, które są w pełni opodatkowane jako "dochody z pracy najemnej". Dotyczy to emerytur urzędniczych, rent zakładowych z bezpośredniego zobowiązania lub z kasy wsparcia oraz odpowiednich świadczeń dla osób pozostałych przy życiu. Te renty należy wpisać nie w "Anlage R", lecz w "Anlage N".
• Renty, które są w pełni zwolnione z podatku, np. renta z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego. Tych rent nie trzeba podawać w zeznaniu podatkowym.

(2022): Jakie renty należy wykazać w zeznaniu podatkowym?

Rozpoczyna się kolejny etap wprowadzenia emerytury w wieku 67 lat

W 2022 roku osoby urodzone w 1957 roku kończą 65 lat i osiągają tym samym ustawowy wiek emerytalny wynoszący dotychczas 65 lat. Czas więc przejść na emeryturę. Jednak w 2012 roku dla nowych emerytów wprowadzono "emeryturę w wieku 67 lat" - i w związku z tym należy przestrzegać specjalnych granic.

Emerytura w wieku ustawowym: Wiek emerytalny jest stopniowo podnoszony od 2012 roku z 65 do 67 lat, początkowo o jeden miesiąc na rocznik, a od 2024 roku o dwa miesiące na rocznik. Oznacza to, że rocznik 1946 jest ostatnim, który w 2011 roku mógł przejść na emeryturę bez potrąceń najpóźniej w wieku 65 lat. Osoby, które w 2012 roku osiągnęły ustawowy wiek emerytalny wynoszący 65 lat, mogły otrzymać emeryturę bez potrąceń dopiero miesiąc później. Był to rocznik 1947. Osoba urodzona np. 15.2.1947 otrzymała emeryturę nie od 1.3.2012, lecz dopiero od 1.4.2012.

1.1.2022 wchodzi w życie kolejny etap: Osoby, które w 2022 roku kończą 65 lat, muszą teraz pracować lub czekać 11 miesięcy dłużej, aby otrzymać ustawową emeryturę bez potrąceń. To rocznik 1957.

Emerytura dla osób szczególnie długo ubezpieczonych: Osoby, które od 1.7.2014 mogą wykazać co najmniej 45 lat składkowych, mogą lub mogły otrzymać emeryturę już w wieku 63 lat bez potrąceń. Dla osób urodzonych między 1953 a 1964 rokiem wiek emerytalny jest stopniowo podnoszony z 63 do 65 lat. Podwyżka następuje od 2016 roku w krokach po 2 miesiące na rocznik. W 2022 roku rocznik 1959 osiąga wiek 63 lat. Osoby, które mają wtedy pełne 45 lat ubezpieczenia, mogą otrzymać emeryturę w wieku 63 lat plus 14 miesięcy, czyli w wieku 64 lat plus 2 miesiące. Ubezpieczeni urodzeni po 1.1.1964 mogą otrzymać emeryturę bez potrąceń z 45 latami składkowymi dopiero w wieku 65 lat - nie korzystają już z tymczasowego przepisu specjalnego.

Emerytura dla długo ubezpieczonych: Osoby, które mogą wykazać 35 lat składkowych, mogą skorzystać z "emerytury dla długo ubezpieczonych" już w wieku 63 lat, ale muszą wtedy zaakceptować dożywotnie potrącenia. Liczba miesięcy potrąceń rośnie wraz z wiekiem emerytalnym - jednak dopiero dla roczników od 1949 roku.

W 2022 roku rocznik 1959 może otrzymać emeryturę w wieku 63 lat z dożywotnim potrąceniem w wysokości 11,4 %.

Emerytura dla osób niepełnosprawnych: Emeryturę dla osób niepełnosprawnych mogą otrzymać kobiety i mężczyźni, którzy są niepełnosprawni w momencie rozpoczęcia emerytury i spełniają minimalny okres ubezpieczenia (okres oczekiwania) wynoszący 35 lat. Rocznik 1959 może otrzymać emeryturę bez potrąceń w wieku 64 lat plus 2 miesiące. W wieku 61 lat można otrzymać emeryturę z potrąceniem 10,8 procent. Ochrona zaufania: Jeśli urodziłeś się przed 1 stycznia 1964 roku, byłeś niepełnosprawny 1 stycznia 2007 roku i otrzymywałeś dodatek adaptacyjny dla zwolnionych pracowników górnictwa, możesz nadal przejść na emeryturę dla osób niepełnosprawnych w wieku 63 lat bez potrąceń. Z potrąceniem 10,8 procent możesz skorzystać z emerytury już w wieku 60 lat (źródło: Deutsche Rentenversicherung, "Die richtige Altersrente für Sie", 16. Auflage, 7/2021).

Renta z tytułu niezdolności do pracy: W przypadku pełnej niezdolności do pracy renta z tytułu niezdolności do pracy może być pobierana przed osiągnięciem wieku emerytalnego bez potrąceń. W 2022 roku renta z tytułu niezdolności do pracy bez potrąceń jest wypłacana dopiero w wieku 64 lat plus 8 miesięcy. W przypadku wcześniejszego pobierania należy zaakceptować potrącenia w wysokości 0,3 % miesięcznie - maksymalnie jednak 10,8 %.

Od 1.1.2019 okres zaliczania przy rentach z tytułu niezdolności do pracy dla nowych emerytów został wydłużony wcześniej i w większym stopniu:

• W przypadku rozpoczęcia renty w 2018 roku okres zaliczania kończy się zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym z ukończeniem 62. roku życia i 3 miesięcy.
• W przypadku rozpoczęcia renty w 2019 roku okres zaliczania zostaje wydłużony w jednym kroku do ukończenia 65. roku życia i 8 miesięcy.
• W przypadku rozpoczęcia renty w latach 2020-2031 okres zaliczania - podobnie jak wiek emerytalny - jest stopniowo wydłużany do ukończenia 67. roku życia. Stopniowe wydłużanie rozpoczyna się w 2020 roku od podwyżki o jeden miesiąc. Etapy podwyżki wynoszą następnie do 2027 roku również jeden miesiąc na rok kalendarzowy. Od 2028 roku okres zaliczania jest podwyższany o dwa miesiące na rok kalendarzowy.
• W przypadku rozpoczęcia renty od 2031 roku zaliczanie kończy się z ukończeniem 67. roku życia.

Osoby z niepełnosprawnością będą od 2031 roku traktowane tak, jakby - zgodnie z oceną ich okresu zaliczania - pracowały do osiągnięcia wieku emerytalnego. Okres zaliczania kończy się z ukończeniem 67. roku życia. To samo dotyczy rent z tytułu śmierci. Wydłużenie zostanie również przeniesione na zabezpieczenie emerytalne rolników.

Okres zaliczania kończy się najpóźniej z osiągnięciem wieku emerytalnego. Jeśli zmarły ubezpieczony miał w momencie śmierci prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, przy późniejszej rencie dla osób pozostałych przy życiu okres zaliczania jest uwzględniany tylko w takim zakresie, w jakim został uwzględniony w poprzedniej rencie z tytułu niezdolności do pracy.

Uwaga: Poprawa świadczeń dotyczy tylko nowych rent z tytułu niezdolności do pracy, które zostały przyznane od 1.1.2019. Nie dotyczą one osób, które 1.1.2019 już pobierały rentę z tytułu niezdolności do pracy. Istniejące renty nie są ponownie obliczane.

Renta wdowia lub wdowca: Wiek emerytalny uprawniający do dużej renty wdowiej lub wdowca jest stopniowo podnoszony od 2012 roku do 2029 roku z 45 do 47 lat. Etapy podwyżki wynoszą początkowo w latach 2012-2023 jeden miesiąc na rok, a w latach 2024-2029 dwa miesiące na rok.

W przypadku śmierci ubezpieczonego w 2022 roku wiek emerytalny uprawniający do dużej renty wdowiej lub wdowca wynosi 45 lat i 11 miesięcy. Duża renta wdowia lub wdowca wynosi 60 % emerytury obliczonej na dzień śmierci zmarłego małżonka. Współczynnik renty wynosi więc 0,6. Wdowy lub wdowcy poniżej 45 lat (plus x miesięcy) mają po śmierci ubezpieczonego małżonka prawo do małej renty wdowiej lub wdowca. Wynosi ona 25 % emerytury obliczonej na dzień śmierci zmarłego małżonka, współczynnik renty wynosi więc 0,25. Po osiągnięciu 45. roku życia plus 10 miesięcy mała renta jest przekształcana w dużą rentę wdowią lub wdowca.

Opodatkowanie emerytury: W przypadku rozpoczęcia emerytury w 2022 roku udział podlegający opodatkowaniu wynosi 82 %. Udział podlegający opodatkowaniu jest opodatkowany w roku rozpoczęcia emerytury i w drugim roku pobierania emerytury. Pozostała kwota w drugim roku to osobista kwota wolna od podatku, która pozostaje niezmiennie wolna od podatku przez całe życie. Od trzeciego roku emerytura jest w pełni opodatkowana po odliczeniu osobistej kwoty wolnej od podatku i ryczałtu na koszty uzyskania przychodu w wysokości 102 EUR.

(2022): Rozpoczyna się kolejny etap wprowadzenia emerytury w wieku 67 lat

Emeryci: Zwolnienie z podatku od dodatku do emerytury podstawowej

Od 1.1.2021 istnieje emerytura podstawowa za długoterminowe ubezpieczenie w ustawowym systemie emerytalnym. Nie jest to nowy rodzaj emerytury, lecz jedynie dodatek do ustawowej emerytury (wprowadzony ustawą o wprowadzeniu emerytury podstawowej za długoterminowe ubezpieczenie w ustawowym systemie emerytalnym z dochodami poniżej średniej oraz o dalszych środkach na zwiększenie dochodów emerytalnych - ustawa o emeryturze podstawowej - z 12.8.2020).

• Obliczenie indywidualnego dodatku z tytułu emerytury podstawowej odbywa się według ustawowo określonej metody. W celu ustalenia zapotrzebowania na emeryturę podstawową przeprowadzana jest weryfikacja dochodów. Jeśli dochód przekracza ustawowo określone kwoty wolne od podatku, dodatek z tytułu emerytury podstawowej zostaje obniżony. Prawo do dodatku z tytułu emerytury podstawowej może zatem różnić się w poszczególnych latach w wyniku weryfikacji dochodów.
• Wprowadzenie dodatku z tytułu emerytury podstawowej miało na celu wzmocnienie zaufania do podstawowej obietnicy państwa socjalnego dotyczącej zabezpieczenia i wydajności ustawowego systemu emerytalnego. W tym kontekście należało również zapewnić, aby dodatek z tytułu emerytury podstawowej, uznający dorobek życiowy uprawnionej osoby, nie został pomniejszony z podatkowego punktu widzenia.

W wielu przypadkach dodatek z tytułu emerytury podstawowej został wypłacony już w 2021 roku. W związku z tym ta część kwoty została zgłoszona do administracji finansowej w oświadczeniu o poborze emerytury za 2021 rok i potraktowana jako podlegająca opodatkowaniu. W celu wstecznego zwolnienia z podatku instytucje ustawowego systemu emerytalnego są teraz zobowiązane do przekazania skorygowanych oświadczeń o poborze emerytury do urzędu skarbowego i wykazania w nich wysokości dodatku z tytułu emerytury podstawowej, który pozostaje zwolniony z podatku.

Jeśli już złożono zeznanie podatkowe za 2021 rok i decyzja podatkowa stała się ostateczna, urząd skarbowy skoryguje ją teraz. Jednak zmiana nastąpi tylko w zakresie wynikającym ze skorygowanego oświadczenia o poborze emerytury. Inne przepisy dotyczące zmian pozostają bez zmian (§ 52 Abs. 4 Satz 5 bis 8 EStG).

(2022): Emeryci: Zwolnienie z podatku od dodatku do emerytury podstawowej

Których rent nie muszę wykazywać w zeznaniu podatkowym?

Renty podlegają zasadniczo opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Niektóre rodzaje rent są jednak w pełni zwolnione z podatku i nie muszą być wykazywane. Należą do nich np.

• Renty z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego (np. renty z towarzystw ubezpieczeń wypadkowych),
• Renty wojenne i dla osób ciężko poszkodowanych,
• Renty pieniężne wypłacane bezpośrednio w celu zadośćuczynienia za doznane krzywdy wynikające z niesprawiedliwości narodowosocjalistycznej lub NRD.

Renty odszkodowawcze na pokrycie zwiększonych potrzeb, za utracone alimenty i usługi oraz renty z tytułu zadośćuczynienia nie są uznawane za dochód.

(2022): Których rent nie muszę wykazywać w zeznaniu podatkowym?

Które renty podlegają opodatkowaniu?

Większość emerytur musi być opodatkowana. Należą do nich emerytura i renta z tytułu niezdolności do pracy, (duża i mała) renta wdowia lub wdowca, renta sieroca, emerytura zakładowa (z ubezpieczenia bezpośredniego) oraz renty z ubezpieczeń na życie. W zależności od rodzaju emerytury obowiązują różne zasady opodatkowania.

Nie musisz natomiast płacić podatku od renty z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego (z towarzystwa ubezpieczeń wypadkowych), renty wojennej, renty dla osób ciężko poszkodowanych, renty odszkodowawczej za utracone alimenty zgodnie z § 844 ust. 2 BGB, renty Contergan, renty dla ofiar SED, renty odszkodowawczej dla osób zakażonych wirusem HIV lub chorych na AIDS oraz dożywotniej renty z loterii.

(2022): Które renty podlegają opodatkowaniu?

Jakie kwoty wolne od podatku mogą wykorzystać emeryci?

Emeryci składający zeznanie podatkowe mogą wpisać różne ulgi i poniesione koszty, a tym samym obniżyć swoje dochody podlegające opodatkowaniu.

Osobista ulga emerytalna
Ulga emerytalna jest ustalana w drugim pełnym roku pobierania emerytury. W roku rozpoczęcia pobierania emerytury i w drugim roku pobierania emerytury emerytura jest opodatkowana według tzw. stawki podatkowej. Pozostała kwota w drugim roku to osobista ulga emerytalna, która pozostaje niezmiennie wolna od podatku przez całe życie. Od trzeciego roku emerytura jest w pełni opodatkowana po odliczeniu osobistej ulgi emerytalnej i ryczałtu na koszty uzyskania przychodu w wysokości 102 Euro.

Ulga emerytalna dla urzędników i emerytów zakładowych
Podobnie jak ulga emerytalna, ulga emerytalna zmniejsza się do zera procent w 2040 roku. Ulga emerytalna dotyczy jednak tylko emerytur i rent zakładowych z bezpośrednich zobowiązań i z funduszu wsparcia. Ponadto emeryci otrzymują dodatek do ulgi emerytalnej. Również ten dodatek z czasem się zmniejsza.

Tak wyglądają kwoty przy rozpoczęciu emerytury w 2022 roku:

W przypadku przejścia na emeryturę w 2022 roku ulga emerytalna wynosi 14,4 % świadczeń emerytalnych, maksymalnie 1.080 Euro, a dodatek do ulgi emerytalnej 324 Euro. Razem z ryczałtem na koszty uzyskania przychodu w wysokości 102 Euro świadczenia pozostają wolne od podatku do kwoty 1.506 Euro - dożywotnio.

Ulga podatkowa dla osób starszych
Ulga podatkowa dla osób starszych może być wykorzystana przez emerytów lub rencistów, którzy oprócz emerytury lub renty otrzymują dodatkowe dochody lub wynagrodzenie. Dodatkowe dochody obejmują na przykład dochody z wynajmu, kapitału, działalności na własny rachunek, prywatnych transakcji sprzedaży lub rent Riester. Przedtem urząd skarbowy odlicza różne kwoty (ulga oszczędnościowa, kwota na koszty uzyskania przychodu). Wysokość ulgi podatkowej dla osób starszych zależy od roku urodzenia emeryta.

Osoby, które ukończyły 64 lata w 2021 roku (urodzone od 2.1.1957 do 1.1.1958), otrzymują ulgę podatkową dla osób starszych od 2022 roku w wysokości 14,4 % dochodów, maksymalnie 684 Euro.

Osoby, które ukończą 64 lata w 2022 roku (urodzone od 2.1.1958 do 1.1.1959), otrzymają ulgę podatkową dla osób starszych od 2023 roku w wysokości 13,6 %, maksymalnie 646 Euro.

Ryczałt na koszty uzyskania przychodu
Każdy podatnik otrzymuje ryczałt na koszty uzyskania przychodu w wysokości 102 Euro rocznie na emeryturę lub rentę.

Wydatki specjalne
Składki na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne i pielęgnacyjne mogą być również wpisane przez emerytów jako wydatki specjalne w "Anlage Vorsorgeaufwand". Emeryci otrzymują dodatek na ubezpieczenie zdrowotne od swojego ubezpieczyciela emerytalnego, o który należy pomniejszyć składki. Darowizny można odliczyć od podatku jako wydatki specjalne. Zebrane pokwitowania darowizn obniżają tym samym dochód podlegający opodatkowaniu. Jeśli nie dokonano darowizn lub nie ma innych wydatków specjalnych, urząd skarbowy odlicza ryczałt w wysokości 36 Euro.

Nadzwyczajne obciążenia
Szczególnie w przypadku osób starszych i chorych mogą wystąpić nadzwyczajne obciążenia, które mogą obniżyć dochód podlegający opodatkowaniu. Może to być pobyt w domu opieki, zatrudnienie pomocy domowej lub zlecenie dla rzemieślnika. Ale także koszty leczenia, takie jak leki, okulary czy protezy zębowe, mogą być zgłaszane przez emerytów.

Minijob
Jeśli emeryt (powyżej 65 lat) podejmuje pracę na minijob, dochody te są dla niego wolne od podatku.

(2022): Jakie kwoty wolne od podatku mogą wykorzystać emeryci?