(2022)
Co oznacza klauzula otwierająca?
W przypadku podatku odroczonego może dojść do niesprawiedliwego nadmiernego opodatkowania, jeśli osoba prowadząca działalność gospodarczą przez kilka lat wpłacała składki do zawodowego funduszu emerytalnego, które były wyższe niż roczna maksymalna składka w ustawowym ubezpieczeniu emerytalnym (suma składki pracodawcy i pracownika). Maksymalna kwota do zapłaty zależy od rocznej podstawy wymiaru składek.
Podstawa ta jest obliczana co roku i stanowi granicę, do której składki na ubezpieczenie emerytalne muszą być płacone proporcjonalnie do dochodu. Od dochodów przekraczających podstawę wymiaru składek zazwyczaj nie płaci się składek ubezpieczeniowych – chyba że są one płacone dobrowolnie, jak w tym przypadku.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą wpłacała więc dobrowolnie dodatkowe składki z już opodatkowanego dochodu. W ten sposób wypracowała sobie wyższą emeryturę, którą jednak musiałaby opodatkować zbyt wysoko według zwykłej stawki podatkowej. Można tego uniknąć. Jako emeryt może podzielić swoją emeryturę na część dobrowolną i ustawową. Musi jednak przez co najmniej dziesięć lat do 31.12.2004 r. dobrowolnie wpłacać wyższą składkę.
Jeśli dotyczy to Ciebie, musisz złożyć wniosek, aby część Twojej emerytury wynikająca z tych podwyższonych składek była opodatkowana nie według wysokiej stawki podatkowej (2022: 82 procent emerytury), ale według znacznie korzystniejszego udziału w zyskach. Część emerytury podlegająca niższemu opodatkowaniu to klauzula otwarcia, którą znajdziesz w zaświadczeniu od swojego ubezpieczyciela emerytalnego.
Jeśli od 65. roku życia otrzymujesz ustawową emeryturę w wysokości 1.500 Euro miesięcznie i możesz przedstawić urzędowi skarbowemu zaświadczenie od płatnika emerytury, że 30 procent (to klauzula otwarcia) wypłaty emerytury wynika z podwyższonych składek, obliczenie wygląda następująco:
Dla 70 procent emerytury: normalne opodatkowanie po odliczeniu kwoty wolnej od podatku: 1.500 Euro x 70 procent = 1.050 Euro x 12 miesięcy = 12.600 Euro minus kwota wolna od podatku (na przykład) 42 procent = 7.308 Euro.
W przypadku części, dla której obowiązuje klauzula otwarcia w wysokości 30 procent, stosuje się korzystniejszy udział w zyskach: 1.500 Euro x 30 procent = 450 Euro x 12 miesięcy = 5.400 Euro x 18 procent = 972 Euro. W tym przypadku należałoby więc opodatkować 8.280 Euro. Bez klauzuli otwarcia należałoby opodatkować 10.440 Euro.
Udział w zyskach zależy od wieku emeryta w momencie rozpoczęcia wypłaty emerytury, wynosi na przykład 19 procent dla 64-latków, 18 procent dla 65- i 66-latków oraz 17 procent dla 67-latków.
W poniższej tabeli znajdziesz wysokość udziału w zyskach w zależności od wieku w momencie rozpoczęcia emerytury; jest on automatycznie obliczany przez SteuerGo:
Pod koniec maja 2021 r. Federalny Trybunał Finansowy opublikował dwa wyroki dotyczące możliwego podwójnego opodatkowania emerytur. Skargi zainteresowanych emerytów nie powiodły się. BFH uznaje podwójne opodatkowanie za możliwe tylko w nielicznych przypadkach. Uważa, że podstawowa systematyka opodatkowania emerytur jest zgodna z prawem, czyli ograniczone odliczenie wydatków na zabezpieczenie emerytalne w okresie aktywności zawodowej, połączone z częściowym zwolnieniem emerytur z podatku w fazie wypłaty. Podwójne opodatkowanie może wystąpić dopiero w przypadku późniejszych roczników emerytalnych (wyroki BFH z 19.5.2021, X R 33/19 i X R 20/21). Jednak przegrani skarżący złożyli skargę konstytucyjną przeciwko obu decyzjom BFH (Az. 2 BvR 1143/21 i 2 BvR 1140/21).
Chodzi o to, jak dokładnie oblicza się podwójne opodatkowanie. BFH przyjął bardzo schematyczne podejście, które tylko w pojedynczych przypadkach prowadzi do zbyt wysokiego opodatkowania emerytur. W celu obliczenia ewentualnego podwójnego opodatkowania obowiązuje zasada wartości nominalnej. Należy - mówiąc w uproszczeniu - porównać faktycznie wpłacone i objęte ulgą wydatki na zabezpieczenie emerytalne z faktycznie wypłaconymi i częściowo zwolnionymi kwotami emerytur. Nie należy ani dyskontować, ani uwzględniać inflacji.
Niektórzy eksperci, a także skarżący w sprawie X R 33/19, byli jednak zdania, że w fazie aktywności zawodowej nie nabywa się kwot emerytalnych w formie pieniężnej, lecz czyste punkty wynagrodzenia. Faktyczna wysokość emerytury krystalizuje się dopiero znacznie później. Jednak BFH nie zagłębił się w "zawiłości" matematyki finansowej i ubezpieczeniowej, lecz porównuje wpłacone i wypłacone kwoty pieniężne. Czy jest to słuszne, czy też istnieje korzystniejsze dla podatników rozliczenie, mają rozstrzygnąć sędziowie konstytucyjni w Karlsruhe.
Obecnie rząd federalny i kraje związkowe w końcu zdecydowały się na wydawanie tymczasowych decyzji podatkowych w odniesieniu do spornego punktu. Konkretnie: ustalenia podatkowe są wydawane tymczasowo w odniesieniu do "opodatkowania rent dożywotnich i innych świadczeń z podstawowego zabezpieczenia zgodnie z § 22 numer 1 zdanie 3 litera a podwójna litera aa EStG". Klauzula tymczasowa zostanie dołączona do wszystkich decyzji o podatku dochodowym za okresy rozliczeniowe od 2005 r., w których ujęto rentę dożywotnią lub inne świadczenie z tzw. podstawowego zabezpieczenia (pismo BMF z 30.8.2021, V A 3 - S 0338/19/10006 :001).
Oznacza to, że emeryci otrzymają teraz decyzje o podatku dochodowym z informacją o - częściowej - tymczasowości ustalenia podatkowego. Jeśli Federalny Trybunał Konstytucyjny uzna, że obecne opodatkowanie emerytur ustawowych oraz emerytur z zawodowych funduszy emerytalnych i podobnych zabezpieczeń emerytalnych jest niezgodnie z konstytucją zbyt wysokie, decyzje podatkowe wydane teraz i w przyszłości mogą zostać zmienione bez wcześniejszego odwołania.
