Dyskryminacja: odszkodowanie od pracodawcy całkowicie wolne od podatku

Według ustawy o ogólnym równym traktowaniu (AGG) dyskryminacja ze względu na rasę lub pochodzenie etniczne, płeć, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub tożsamość seksualną jest zabroniona (§ 1 AGG). W przypadku naruszenia zakazu dyskryminacji pracodawca jest zobowiązany do naprawienia powstałej szkody. Osoba poszkodowana może żądać odpowiedniego odszkodowania pieniężnego (§ 15 ust. 2 AGG). Pytanie dotyczy tego, jak takie odszkodowanie powinno być traktowane podatkowo. Obecnie Sąd Finansowy w Nadrenii-Palatynacie orzekł, że odszkodowanie, które pracodawca musi zapłacić pracownikowi z powodu dyskryminacji, mobbingu lub molestowania seksualnego, jest wolne od podatku i nie stanowi opodatkowanego wynagrodzenia. Dotyczy to również sytuacji, gdy pracodawca zaprzeczył zarzutom dyskryminacji i zgodził się na zapłatę jedynie w ramach ugody sądowej. Zwolnienie z podatku oznacza, że płatność nie podlega ubezpieczeniom społecznym (FG Rheinland-Pfalz z 21.3.2017, 5 K 1594/14).

Przypadek: Pracownica wniosła pozew o ochronę przed wypowiedzeniem przeciwko zwykłemu wypowiedzeniu umowy o pracę "z powodów osobistych", w którym domagała się również odszkodowania z powodu dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Kilka tygodni przed wypowiedzeniem Urząd ds. Społecznych stwierdził niepełnosprawność w wysokości 30%.

Przed Sądem Pracy w Kaiserslautern pracownica i jej pracodawca zawarli ugodę, w której uzgodniono "odszkodowanie zgodnie z § 15 AGG" w wysokości 10.000 Euro i polubownie zakończono stosunek pracy. Urząd skarbowy chciał traktować odszkodowanie jako opodatkowane wynagrodzenie.

Zdaniem sędziów finansowych z ugody zawartej przed sądem pracy wynika, że płatność nie była rekompensatą za poniesione szkody materialne w rozumieniu § 15 ust. 1 AGG (np. utracone wynagrodzenie), lecz rekompensatą za szkody niematerialne w rozumieniu § 15 ust. 2 AGG z powodu dyskryminacji powódki jako osoby niepełnosprawnej. Takie odszkodowanie jest wolne od podatku i nie kwalifikuje się jako wynagrodzenie. Pracodawca powódki zaprzeczył dyskryminacji.

W ramach ugody był jednak gotów zapłacić odszkodowanie z powodu (tylko) domniemanej dyskryminacji. Takie dochody nie mają charakteru wynagrodzenia i są zatem wolne od podatku.

Dyskryminacja: odszkodowanie od pracodawcy całkowicie wolne od podatku

Kto otrzymuje premię wyrównawczą z tytułu inflacji?

Jeśli pracodawcy przyznają swoim pracownikom tzw. premię inflacyjną (inflacja, stopa inflacji, wskaźnik wzrostu cen), pozostaje ona wolna od podatku i składek na ubezpieczenie społeczne do kwoty 3.000 Euro. Warunkiem zwolnienia z podatku jest to, że świadczenie jest przyznawane dodatkowo do wynagrodzenia, które pracodawca jest winien pracownikowi. Przepis dotyczy płatności dokonanych od 26.10.2022 do 31.12.2024 (§ 3 Nr. 11c EStG).

Naturalnie po wprowadzeniu nowych regulacji pojawiają się pytania, między innymi, czy wypłata premii inflacyjnej jest obowiązkowa dla pracodawców. I, jeśli jest wypłacana, czy pracodawcy muszą ją wypłacać równomiernie wszystkim pracownikom danej firmy. Odpowiedź na pierwsze pytanie brzmi "Nie, nie ma obowiązku". Na drugie pytanie Sekretarz Stanu Katja Hessel odpowiedziała na zapytanie posła Fritza Güntzlera (CDU/CSU) w następujący sposób:

"Zatwierdzone w § 3 Nr. 11 EStG zwolnienie z podatku od premii inflacyjnej nie przewiduje regulacji, że premia musi być wypłacona wszystkim pracownikom. Ponadto jest to kwota wolna od podatku, która w okresie objętym ulgą podatkową może być wypłacana pracownikom również w ratach" (Bundestags-Drucksache 20/3987 z 14.10.2022).

Kto otrzymuje premię wyrównawczą z tytułu inflacji?

Nie ma już kart podatkowych?

Nie. Od 2010 roku nie są już wysyłane nowe karty podatkowe, ponieważ ustawodawca zdecydował o przejściu na elektroniczny system podatkowy. Ma to na celu uproszczenie komunikacji między obywatelami a urzędem skarbowym.

Od 2013 roku wszystkie dane, których pracodawca potrzebuje do miesięcznego potrącenia podatku od wynagrodzenia, a które wcześniej znajdowały się na papierowej karcie podatkowej, są udostępniane w bazie danych administracji skarbowej do pobrania przez pracodawcę. Dane te są określane jako Elektroniczne Cechy Potrącenia Podatku od Wynagrodzenia (ELStAM):

• Klasa podatkowa,
• Współczynnik w klasie podatkowej IV,
• Stan cywilny,
• Przynależność religijna,
• Przynależność religijna małżonka,
• Liczba ulg na dzieci,
• Kwota ryczałtowa dla osób niepełnosprawnych / pozostałych przy życiu,
• Ulga podatkowa (na wysokie koszty uzyskania przychodu, wydatki specjalne i nadzwyczajne obciążenia),
• Kwota wolna i dodana dla osób o niskich dochodach.

Nie ma już kart podatkowych?

Co to jest elektroniczne zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia i jak je otrzymać?

Otrzymasz zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia od swojego pracodawcy pod koniec roku. Zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia jest zazwyczaj przekazywane wraz z pierwszym odcinkiem wypłaty w styczniu lub lutym.

Jeśli nie otrzymałeś zaświadczenia o podatku od wynagrodzenia, poproś o nie swojego pracodawcę. Nie musisz dołączać tego zaświadczenia do zeznania podatkowego, ponieważ dane zostały już elektronicznie przekazane do urzędu skarbowego, co jest zaznaczone w górnej części Twojego zaświadczenia o podatku od wynagrodzenia.

Jeśli Twój pracodawca dokonuje rozliczeń płacowych dla swoich pracowników maszynowo, musi wystawić elektroniczne zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia. Zawarte w nim dane musi jednak bezpośrednio przekazać do urzędu skarbowego. Zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia zawiera Twoje elektroniczne cechy odliczenia podatku od wynagrodzenia, które były podstawą miesięcznego odliczenia podatku od wynagrodzenia.

Co to jest elektroniczne zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia i jak je otrzymać?

Jak wprowadzić zaświadczenia o podatku od wynagrodzenia od jednego lub kilku pracodawców?

Jeśli masz kilku pracodawców, na przykład w przypadku pracy dodatkowej, otrzymałeś również kilka rozliczeń. Kliknij w takim przypadku na „Angaben zu einer weiteren Lohnsteuerbescheinigung erfassen“. Następnie w nowo wyświetlonym formularzu możesz wprowadzić nazwę kolejnego pracodawcy. Dzięki temu różne miejsca pracy pozostaną przejrzyste w Twoim zeznaniu podatkowym.

Za pomocą ikony kosza na śmieci po prawej stronie obok nazwy pracodawcy możesz również usunąć zatrudnienie z zeznania podatkowego i całkowicie je usunąć.

Jeśli jest to minijob, w przypadku którego wyraziłeś zgodę pracodawcy na potrącenie podatku od wynagrodzenia lub udostępniłeś swoje elektroniczne cechy potrącenia podatku od wynagrodzenia (ELStAM), musisz również wpisać te dane w zeznaniu podatkowym.

Jak wprowadzić zaświadczenia o podatku od wynagrodzenia od jednego lub kilku pracodawców?

Czym są świadczenia emerytalne?

Zgodnie z definicją zawartą w § 229 kodeksu socjalnego (SGB V), świadczenia emerytalne to dochód porównywalny z emeryturą (świadczenia emerytalne), o ile jest uzyskiwany z powodu ograniczenia zdolności do zwykonywania pracy zarobkowej lub z tytułu emerytury lub renty rodzinnej.

Świadczenia emerytalne obejmują:

• renty z systemów ubezpieczeniowych i emerytalnych ustanowionych dla członków niektórych zawodów (np. lekarzy, architektów, prawników),
• emerytury z zakładowego systemu emerytalnego, w tym z dodatkowego systemu emerytalnego w służbie publicznej oraz z dodatkowego systemu emerytalnego cechu górniczego,
• wynagrodzenie z tytułu emerytur członków parlamentu, parlamentarnych sekretarzy stanu i ministrów,
• emerytura ze stosunku służbowego w służbie publicznej lub ze stosunku pracy uprawniającego do emerytury zgodnie z przepisami lub zasadami służby cywilnej.

Czym są świadczenia emerytalne?

Co to jest wynagrodzenie za pracę wieloletnią?

Dopłata lub zaliczka za pracę wieloletnią (np. odprawy) może być w roku wypłaty opodatkowana według obniżonej stawki metodą jednej piątej. Decydujące jest, że praca obejmuje dwa lata kalendarzowe.

Dzięki tzw. regule jednej piątej nadzwyczajne dochody są objęte ulgą w niemieckim prawie podatkowym (§ 34 EStG). Dochody te, zwane "dochodami objętymi ulgą taryfową", to dochody uzyskane w ciągu kilku lat, ale zrealizowane i opodatkowane w jednym roku

Co to jest wynagrodzenie za pracę wieloletnią?

Czy moje świadczenia emerytalne podlegają opodatkowaniu?

Świadczenia emerytalne (uposażenie emerytalne, wdowie, sieroce, alimentacyjne lub podobne) są zgodnie z ustawą o podatku dochodowym dochodami z pracy najemnej i podlegają procedurze potrącania podatku od wynagrodzeń przy wypłacie.

Zamiast karty podatkowej, od 2013 roku, organ emerytalny może za pomocą Państwa numeru identyfikacji podatkowej oraz daty urodzenia elektronicznie pobrać z bazy danych administracji skarbowej Państwa cechy potrącania podatku od wynagrodzeń za pomocą systemu ELSTAM (Elektronische LohnSteuerAbzugsMerkmale).

Opodatkowanie świadczeń emerytalnych odbywa się zasadniczo tak samo jak wynagrodzeń służbowych. Jedyną różnicą jest to, że przyznawana jest dodatkowa ulga emerytalna.

Od 01.01.2005 opodatkowanie dochodów emerytalnych (świadczeń emerytalnych i rent) zostało na nowo uregulowane przez ustawę o dochodach emerytalnych – AltEinkG. Głównym elementem ustawy o dochodach emerytalnych jest przejście z opodatkowania składek wpłacanych na zabezpieczenie emerytalne w fazie aktywności zawodowej („opodatkowanie wstępne”) na opodatkowanie świadczeń w fazie wypłaty („opodatkowanie odroczone”). Odbywa się to stopniowo w przewidzianym do 2040 roku okresie przejściowym; po tym czasie emerytury urzędnicze i renty będą traktowane podatkowo na równi.

Dotychczas przyznawana ulga emerytalna jest corocznie obniżana, tzn. im później rozpocznie się wypłata świadczeń, tym niższa jest uwzględniana ulga, aż od 2040 roku nie będzie już przysługiwać żadna ulga emerytalna. Ryczałt na koszty uzyskania przychodu wynosi, podobnie jak w przypadku dochodów z emerytur, 102 Euro.

Decydujący dla wysokości (przyznawanej dożywotnio) ulgi i dodatkowego dodatku do ulgi emerytalnej jest rok rozpoczęcia wypłaty świadczeń. Odpowiedni procent, maksymalna kwota ulgi emerytalnej i dodatek do ulgi emerytalnej wynikają z tabeli podanej w § 19 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym (EStG).

Ulga emerytalna i dodatek do ulgi emerytalnej obowiązują przez cały okres trwania świadczenia emerytalnego. Regularne dostosowania świadczenia emerytalnego nie prowadzą do ponownego obliczenia.

Należy jednak dokonać ponownego obliczenia, jeśli świadczenie emerytalne wzrośnie lub zmniejszy się z powodu zastosowania zasad dotyczących rozliczeń, zawieszeń, podwyżek lub obniżek. W roku kalendarzowym zmiany obowiązują najwyższa ulga emerytalna i dodatek do ulgi emerytalnej.

Czy moje świadczenia emerytalne podlegają opodatkowaniu?

Abfindung und Fünftelregelung: Wann gilt die ermäßigte Besteuerung?

Bei einer vorzeitigen Beendigung des Arbeitsverhältnisses erhalten Arbeitnehmer häufig eine Abfindung. Seit 2006 unterliegt diese nicht mehr einem Steuerfreibetrag, kann jedoch weiterhin ermäßigt nach der sogenannten Fünftelregelung (§ 34 EStG) besteuert werden – unter bestimmten Voraussetzungen.

Voraussetzungen für die Anwendung der Fünftelregelung

Damit die ermäßigte Besteuerung greift, müssen folgende Bedingungen erfüllt sein:

• Die Abfindung wird zusammengeballt in einem Kalenderjahr ausgezahlt.
• Das Jahreseinkommen mit Abfindung muss höher sein als das Einkommen, das bei ungestörter Fortsetzung des Arbeitsverhältnisses erzielt worden wäre.

Ziel dieser Regelung ist es, die Progressionswirkung des Einkommensteuertarifs abzumildern, wenn durch die Abfindung außergewöhnlich hohe Einkünfte in einem Jahr entstehen.

Kein Steuervorteil bei niedriger Abfindung

Die Fünftelregelung greift nicht automatisch. Dies zeigt ein Urteil des Bundesfinanzhofs vom 8. April 2014 (Az. IX R 33/13):

Vergleichsberechnung: „Ist-Größe“ vs. „Soll-Größe“

Ob die Fünftelregelung anwendbar ist, wird durch eine Vergleichsrechnung geprüft:

• Ist-Größe: Tatsächliches Einkommen im Jahr der Abfindung (inkl. Abfindung)
• Soll-Größe: Fiktives Einkommen bei regulärer Beschäftigung bis Jahresende (z. B. auf Basis des Vorjahreseinkommens)

Hinweis:

Übersteigt die Abfindung nicht die entgehenden Einnahmen bis Jahresende, können ggf. weitere Einnahmen berücksichtigt werden, die ohne Beendigung des Arbeitsverhältnisses nicht angefallen wären – z. B. Arbeitslosengeld.

Beispiel:

Herr M. beendete sein Arbeitsverhältnis im Juni 2025 und erhielt eine Abfindung in Höhe von 35.000 Euro. Sein reguläres Jahreseinkommen hätte 70.000 Euro betragen.

Im Abfindungsjahr erzielt er nur 25.000 Euro Arbeitslohn sowie die Abfindung. Das Gesamteinkommen liegt bei 60.000 Euro – und damit unter dem Einkommen bei ungestörter Weiterarbeit.

Die Fünftelregelung kann nicht angewendet werden, da kein Progressionsnachteil entsteht.

Abfindung und Fünftelregelung: Wann gilt die ermäßigte Besteuerung?

Eigene Kündigung: Unterliegt die Abfindung der Fünftelregelung?

Die Beendigung eines Arbeitsverhältnisses ist oft mit einer Abfindung verbunden – besonders wenn der Arbeitgeber kündigt. Diese Abfindung kann steuerlich begünstigt sein, nämlich durch die sogenannte Fünftelregelung. Doch was gilt, wenn Sie selbst kündigen oder ein Aufhebungsvertrag auf Ihre Initiative zurückgeht?

Was ist die Fünftelregelung?

Die Fünftelregelung (§ 34 EStG) ist eine steuerliche Vergünstigung für außerordentliche Einkünfte, zu denen auch Abfindungen zählen (§ 24 Nr. 1a EStG). Sie führt dazu, dass diese Einkünfte ermäßigt besteuert werden, um eine zu hohe Steuerbelastung durch die Einmalzahlung zu vermeiden.

Voraussetzungen für die Steuervergünstigung

Damit die Fünftelregelung angewendet werden kann, muss die Abfindung im Zusammenhang mit einem außergewöhnlichen Ereignis stehen – typischerweise die Kündigung durch den Arbeitgeber oder eine einvernehmliche Lösung unter Druck oder Konfliktlage.

Keine Steuervergünstigung bei freiwilliger Eigenkündigung

Wichtig: Kündigen Sie ohne äußeren Druck oder ohne Anstoß durch den Arbeitgeber, wird die Steuervergünstigung nicht gewährt.

Dies gilt insbesondere, wenn Sie aus freien Stücken kündigen, ohne dass ein Konflikt oder eine wirtschaftliche Notlage vorliegt.

Ausnahme: Aufhebungsvertrag in Konfliktsituation

Das Finanzgericht Münster hat jedoch entschieden, dass eine Steuervergünstigung auch dann möglich ist, wenn der Arbeitnehmer selbst den Aufhebungsvertrag initiiert, aber unter Druck handelt:

• In dem entschiedenen Fall befand sich der Arbeitnehmer in einem Konflikt mit dem Arbeitgeber über seine Höhergruppierung.
• Er schlug den Aufhebungsvertrag selbst vor, handelte aber zur Vermeidung weiterer Auseinandersetzungen.
• Das Gericht sah hierin eine ausreichende Konfliktsituation, die die Anwendung der Fünftelregelung rechtfertigt.
  (FG Münster vom 17.03.2017, Az. 1 K 3037/14 E, bestätigt durch BFH, Urteil vom 13.03.2018, IX R 16/17, BStBl 2018 II S. 709)

BFH bestätigt: Kein tatsächlicher Druck erforderlich bei einvernehmlicher Lösung

Der Bundesfinanzhof (BFH) stellte klar: Wenn Arbeitgeber und Arbeitnehmer das Arbeitsverhältnis einvernehmlich beenden und dabei eine Abfindung gezahlt wird, ist es nicht zwingend erforderlich, dass der Arbeitnehmer unter erkennbarem Druck stand. Die einvernehmliche Lösung selbst reicht für die Steuervergünstigung aus.

Wann entfällt die Steuervergünstigung trotz Abfindung?

Der BFH hat in einem anderen Urteil (vom 06.12.2021, IX R 10/21) entschieden:

• Wird eine Abfindung nicht in einem Jahr, sondern auf mehrere Jahre verteilt ausgezahlt, entfällt die Fünftelregelung.
• Auch dann, wenn es sich um Teilleistungen (z. B. Abfindung und Startprämie) handelt, die für dasselbe Ereignis gezahlt wurden.

Sonderfall: Sprinterprämie

Eine sogenannte Sprinterprämie, die gezahlt wird, wenn ein Arbeitnehmer freiwillig vorzeitig ausscheidet, kann als Entschädigung gelten und der Fünftelregelung unterliegen.
(Hessisches FG, Gerichtsbescheid vom 31.05.2021, Az. 10 K 1597/20)

Fazit

Auch bei eigener Initiative kann eine Abfindung steuerbegünstigt sein – entscheidend ist die tatsächliche Konfliktsituation oder eine einvernehmliche Lösung zwischen den Parteien. Wichtig bleibt aber: Die Auszahlung muss in einem Jahr erfolgen und als Entschädigung anerkannt werden.

Eigene Kündigung: Unterliegt die Abfindung der Fünftelregelung?