Was bedeutet die Drei-Monats-Frist?

Was bedeutet die Drei-Monats-Frist?

Wenn Sie wegen Ihres Jobs vorübergehend an einem anderen Ort wohnen (doppelte Haushaltsführung), entstehen Ihnen dort zusätzliche Verpflegungskosten – z. B. weil Sie sich mittags oder abends selbst versorgen müssen.

Für diese Mehrkosten können Sie pauschal einen sogenannten Verpflegungsmehraufwand geltend machen – allerdings nur für die ersten drei Monate ab Bezug der Zweitwohnung.

Das ist die sogenannte Drei-Monats-Frist.

Beispiel:

Sie beziehen am 1. März 2025 eine Zweitwohnung in Berlin wegen einer neuen Stelle.
Dann können Sie vom 1. März bis 31. Mai 2025 Verpflegungspauschalen geltend machen:

• 28 Euro pro Tag für jeden vollen Abwesenheitstag
• 14 Euro bei An- oder Abreise

Ab dem 1. Juni 2025 endet der Anspruch auf diese Pauschalen – es sei denn, die Frist beginnt aus bestimmten Gründen erneut.

Wann beginnt die Frist erneut?

Die Drei-Monats-Frist beginnt neu, wenn:

• Sie Ihre Zweitwohnung wechseln (z. B. durch Umzug am Arbeitsort), oder
• Sie Ihre auswärtige Tätigkeit mindestens 4 Wochen unterbrechen – z. B. durch:
  • Urlaub
  • Krankheit
  • Elternzeit
  • betriebsbedingte Pausen

Rechtsgrundlage: § 9 Abs. 4a Satz 8 EStG, BFH-Urteil: vom 28.02.2013, VI R 90/10

Wichtig:

• Die Frist gilt pro Einsatzort bzw. Zweitwohnung.
• Bei mehreren Unterbrechungen kann sie mehrfach neu beginnen.
• Die Pauschalen gelten maximal drei Monate am Stück, selbst bei längerer Tätigkeit.

Was bedeutet die Drei-Monats-Frist?

Was kann ich für Zweithaushalte absetzen?

Was kann ich für Zweithaushalte absetzen?

Für eine Zweitwohnung am Arbeitsort stellt das Finanzamt keine strengen Anforderungen. Es kann sich um eine Wohnung, ein Hotelzimmer oder ein möbliertes Zimmer handeln. Wichtig ist nur, dass die Unterkunft zur Verfügung steht und nicht zum neuen Lebensmittelpunkt wird. Ist dies erfüllt, können diverse Werbungskosten im Rahmen der doppelten Haushaltsführung steuerlich geltend gemacht werden.

Absetzbare Werbungskosten:

• Wohnungssuche: Fahrtkosten zur Besichtigung, Telefon- oder Portokosten.
• Umzug: Kosten für Transport (Spedition, Leihwagen), Reisekosten am Umzugstag.
• Verpflegungspauschale: In den ersten drei Monaten können Pauschbeträge für Verpflegung angesetzt werden:
  • 24 Stunden Abwesenheit: 28 Euro
  • 8 bis 24 Stunden Abwesenheit: 14 Euro
• Fahrtkosten: Die erste Hinfahrt und letzte Rückfahrt werden in voller Höhe anerkannt, z. B. per Ticket oder mit der Kilometerpauschale (30 Cent pro Kilometer). Wöchentliche Heimfahrten können mit der Entfernungspauschale (30 Cent pro Entfernungskilometer, ab dem 21. Kilometer 38 Cent) abgesetzt werden.
• Unterkunftskosten: Anerkannt werden nachgewiesene Kosten bis zu einem Höchstbetrag von 1.000 Euro pro Monat. Dazu zählen:
  • Miete inklusive Betriebskosten
  • Kosten für notwendige Einrichtungsgegenstände
  • Zweitwohnungssteuer
  • Renovierungskosten

Höchstbetrag von 1.000 Euro:

Der Höchstbetrag gilt als Durchschnittswert für das Gesamtjahr. Beträge, die in einzelnen Monaten weniger als 1.000 Euro betragen, können mit höheren Ausgaben in anderen Monaten verrechnet werden.

Aufwendungen für Einrichtungsgegenstände:

Laut BFH-Urteil vom 4.4.2019 (VI R 18/17) gehören die Kosten für Einrichtungsgegenstände und Hausrat nicht zu den Unterkunftskosten und sind deshalb zusätzlich abziehbar.

Tipp: Steht die Zweitwohnung im Eigentum des Arbeitnehmers, sind die tatsächlichen Aufwendungen (z. B. AfA, Schuldzinsen, Betriebskosten) bis zu 1.000 Euro pro Monat absetzbar. Kosten für Einrichtungsgegenstände können darüber hinaus abgesetzt werden.

Besonderheiten:

• Bei möblierten Wohnungen, bei denen die Miete nicht auf Wohnung und Möbel aufgeteilt ist, kann die Miete im Schätzverfahren aufgeteilt werden (§ 162 AO). Die Kosten für Möbelnutzung sind zusätzlich absetzbar.
• Stellplatzkosten: Ein gemieteter Stellplatz oder eine Garage zählen nicht zu den Unterkunftskosten und können zusätzlich abgesetzt werden (FG Saarland, 20.5.2020, 2 K 1251/17).

Vereinfachungsregelung:

Anschaffungskosten für Einrichtung und Ausstattung bis zu 5.000 Euro werden als notwendig anerkannt und sind ohne weitere Prüfung als Werbungskosten abzugsfähig (BMF-Schreiben vom 25.11.2020).

Zweitwohnungsteuer:

Die Zweitwohnungsteuer fällt unter die Abzugsbeschränkung von 1.000 Euro pro Monat, wie der Bundesfinanzhof entschieden hat (BFH-Urteil vom 13.12.2023, VI R 30/21).

Keine 1.000-Euro-Grenze im Ausland

Bei doppelter Haushaltsführung im Ausland gilt die 1.000-Euro-Grenze nicht. Stattdessen sind die tatsächlichen Mietkosten als Werbungskosten abzugsfähig, soweit sie "notwendig und angemessen" sind. Obergrenze ist der ortsübliche Durchschnittsmietpreis für eine 60-m²-Wohnung - so jedenfalls die Auffassung der Finanzverwaltung.

BFH kippt 60-m²-Grenze bei Auslandswohnungen

Der Bundesfinanzhof (BFH) hat mit Urteil vom 9.8.2023 (VI R 20/21) entschieden, dass bei doppelter Haushaltsführung im Ausland keine pauschale Begrenzung auf die Miete einer 60 m²-Wohnung gilt. Stattdessen ist im Einzelfall zu prüfen, ob die Unterkunftskosten notwendig sind.

Trotzdem hält die Finanzverwaltung in der Anleitung zur Anlage N (2024) weiter an der 60-m²-Grenze fest.

Mit Urteil vom 17.6.2025 (VI R 21/23) bestätigte der BFH: Tatsächliche Kosten für eine vom Dienstherrn als notwendig anerkannte Dienstwohnung im Ausland sind voll abziehbar.

Was kann ich für Zweithaushalte absetzen?

Welche Übernachtungskosten kann ich absetzen?

Im Rahmen der doppelten Haushaltsführung können Sie die Kosten für Übernachtungen in Ihrer Zweitwohnung absetzen. Anerkannt werden nur nachgewiesene Kosten, keine Pauschbeträge. Eine Zweitwohnung kann eine Mietwohnung, ein Hotelzimmer oder ein eigenes Haus sein.

Mietwohnung:

Wenn Sie eine Mietwohnung nutzen, können Sie die Miete, Nebenkosten (z. B. Heizung, Strom) und die Ausgaben für notwendige Einrichtungsgegenstände (z. B. Tisch, Bett, Schrank) geltend machen. Gegenstände bis 800 Euro netto können sofort abgesetzt werden, teurere müssen über die Nutzungsdauer abgeschrieben werden (z. B. 13 Jahre für Möbel).

Hotel:

Bei Nutzung eines Hotels können die tatsächlich nachgewiesenen Übernachtungskosten abgesetzt werden. Sind im Übernachtungspreis Verpflegungskosten enthalten, wird der absetzbare Betrag um 20 % für Frühstück und 40 % für Mittag-/Abendessen der Verpflegungspauschale gekürzt.

Eigentumswohnung:

Wenn Sie eine Eigentumswohnung nutzen, können Sie die Nebenkosten, Schuldzinsen und Abschreibungen bis zur Höhe der vergleichbaren Miete einer angemessenen Wohnung absetzen.

Höchstbetrag von 1.000 Euro pro Monat:

Für Unterkunftskosten gibt es eine Deckelung von 1.000 Euro pro Monat. Dieser Betrag umfasst Miete inklusive Betriebskosten, Kosten für Einrichtungsgegenstände, Zweitwohnungsteuer und Renovierung. Der Höchstbetrag gilt als Durchschnittswert für das Jahr – überschreitende Beträge können mit niedrigeren in anderen Monaten verrechnet werden.

Urteile und Abweichungen:

• BFH-Urteil vom 4.4.2019 (VI R 18/17): Der Bundesfinanzhof entschied, dass Kosten für Einrichtungsgegenstände und Hausrat nicht zu den Unterkunftskosten gehören und zusätzlich zum Höchstbetrag von 1.000 Euro abziehbar sind. Diese Ausgaben betreffen nur die Nutzung der Einrichtungsgegenstände und nicht die der Unterkunft selbst.
• Gerichtsbescheid des FG Saarland vom 20.5.2020 (2 K 1251/17): Auch die Kosten für einen angemieteten Stellplatz oder eine Garage zählen nicht zu den Unterkunftskosten. Sie sind zusätzlich absetzbar, selbst wenn die Mietkosten für die Wohnung den Höchstbetrag von 1.000 Euro überschreiten.
• BFH-Urteil vom 13.12.2023 (VI R 30/21): Der Bundesfinanzhof entschied, dass die Zweitwohnungsteuer nicht zusätzlich zum Höchstbetrag von 1.000 Euro abgezogen werden kann, da sie als Nutzungskosten der Unterkunft gilt und damit unter die Abzugsbeschränkung fällt.

Zusätzliche Tipps:

• Tipp 1: Steht die Zweitwohnung im Eigentum des Arbeitnehmers, können die tatsächlichen Aufwendungen wie AfA, Schuldzinsen und Betriebskosten bis zum Höchstbetrag von 1.000 Euro abgesetzt werden. Einrichtungsgegenstände können zusätzlich abgesetzt werden (BMF-Schreiben vom 24.10.2014).
• Tipp 2: Bei einer möblierten Wohnung ist meist eine höhere Miete fällig. Wenn der Mietvertrag keine Aufteilung der Miete auf Wohnung und Möbel enthält, kann die Miete im Schätzverfahren nach § 162 AO aufgeteilt werden. Die Möbelnutzung kann dann zusätzlich abgezogen werden (BFH-Urteil vom 4.4.2019).
• Tipp 3: Wenn die Anschaffungskosten für die Einrichtung und Ausstattung der Zweitwohnung 5.000 Euro nicht überschreiten, können diese Kosten pauschal als notwendig anerkannt werden, ohne weitere Prüfung (BMF-Schreiben vom 25.11.2020).

Welche Übernachtungskosten kann ich absetzen?

Jakie koszty przeprowadzki mogę odliczyć?

W związku z wynajmem mieszkania drugorzędnego można odliczyć od podatku rzeczywiste koszty. Zaczyna się to już od poszukiwania mieszkania: wydatki związane z poszukiwaniem mieszkania, takie jak koszty dojazdu na oględziny, opłaty telefoniczne lub pocztowe, można odliczyć jako koszty uzyskania przychodu.

Urząd skarbowy uznaje również koszty przeprowadzki. Można odliczyć koszty firmy przewozowej, wydatki na wynajem samochodu, wynagrodzenia dla pomocników lub kartony do przeprowadzki. Można również odliczyć prowizję dla pośrednika za wynajem nowego mieszkania, ale nie prowizję za zakup domu w miejscu pracy. Proszę pamiętać, że koszty przeprowadzki w ramach podwójnego gospodarstwa domowego muszą być udokumentowane osobno, ponieważ ryczałt na koszty przeprowadzki nie jest przyznawany, ponieważ nie zmieniają Państwo swojego miejsca zamieszkania. Możliwość odliczenia kosztów przeprowadzki dotyczy również powrotu do głównego miejsca zamieszkania. Jeśli przy wyprowadzce z mieszkania drugorzędnego muszą Państwo przeprowadzić drobne prace remontowe, można je również uwzględnić w zeznaniu podatkowym.

Jakie koszty przeprowadzki mogę odliczyć?

Wann wird eine doppelte Haushaltsführung anerkannt?

Eine doppelte Haushaltsführung liegt vor, wenn ein Arbeitnehmer außerhalb des eigenen Haupthausstands eine zweite Unterkunft am Beschäftigungsort bezieht. Für die steuerliche Anerkennung gelten bestimmte Voraussetzungen.

Voraussetzungen für die Anerkennung

Damit die Kosten für eine doppelte Haushaltsführung als Werbungskosten abziehbar sind, müssen folgende Bedingungen erfüllt sein:

• Eigener Hausstand am Heimatort: Der Steuerpflichtige muss an seinem Lebensmittelpunkt über einen eigenen Hausstand verfügen, den er selbst finanziert. Dies kann auch eine unentgeltlich überlassene Wohnung sein (z. B. im Elternhaus oder bei einem Partner).
• Finanzielle Beteiligung am Haupthaushalt: Es muss eine angemessene Beteiligung an den laufenden Haushaltskosten erfolgen – z. B. Miete, Betriebskosten, Lebensmittel, Telekommunikation oder Anschaffungen für den Haushalt.

BFH-Urteil 2023: Erleichterung bei der Nachweispflicht

Der Bundesfinanzhof (BFH) hat mit Urteil vom 12.01.2023 (VI R 39/19) entschieden:

• Eine finanzielle Beteiligung kann direkt oder indirekt erfolgen.
• Regelmäßige Zahlungen sind nicht zwingend erforderlich.
• Auch einmalige Zahlungen am Jahresende können ausreichen.
• Nachweise wie Kontoauszüge oder Quittungen reichen zur Dokumentation aus.

Beispiel: Der Kläger beteiligte sich mit über 3.100 € an Haushaltskosten im Elternhaus (u. a. Lebensmittel, Nebenkosten, Fenster). Die Finanzverwaltung lehnte den Abzug ab, der BFH erkannte ihn jedoch an.

BFH-Urteil 2025: Keine Beteiligungspflicht bei Ein-Personen-Haushalt

Mit Urteil vom 29.04.2025 (VI R 12/23) entschied der BFH:

Führt der Steuerpflichtige am Heimatort einen eigenen Ein-Personen-Haushalt, muss er keine finanzielle Beteiligung an Haushaltskosten nachweisen.

Ausnahmen:

• Keine Anerkennung bei bloßer Nutzung eines Jugendzimmers am Wochenende.
• Keine Anwendung bei Mehrgenerationenhaushalten, in denen z. B. Kinder, Eltern und Großeltern zusammenleben.

Empfehlung zur Nachweisführung

Um spätere Auseinandersetzungen mit dem Finanzamt zu vermeiden, empfiehlt es sich:

• Regelmäßige Zahlungen per Dauerauftrag zu leisten,
• mehr als 10 % der monatlichen Haushaltskosten zu übernehmen (laut Verwaltungspraxis),
• Belege wie Kontoauszüge und Quittungen aufzubewahren,
• bei Ablehnung durch das Finanzamt Einspruch einzulegen und auf die BFH-Urteile zu verweisen.

Nicht abziehbare Aufwendungen

Folgende Ausgaben zählen nicht zur Haushalts- oder Lebensführung im steuerlichen Sinn:

• Kleidung
• Urlaub
• Freizeitaktivitäten
• Gesundheitsvorsorge

Sonderfälle und Einschränkungen

• Alleinstehende im Elternhaus: Hier ist die finanzielle Beteiligung besonders sorgfältig nachzuweisen.
• Jüngere Steuerpflichtige oder Azubis: Die bloße Nutzung eines Zimmers bei den Eltern am Wochenende reicht meist nicht für einen eigenen Hausstand aus (vgl. FG Münster, Urteil vom 07.10.2020, 13 K 1756/18 E).

Fazit

Die steuerliche Anerkennung einer doppelten Haushaltsführung ist möglich, wenn:

• ein eigener Hausstand am Heimatort besteht,
• eine beruflich bedingte Zweitunterkunft am Arbeitsort genutzt wird,
• eine finanzielle Beteiligung erfolgt – oder aufgrund eines Ein-Personen-Haushalts entbehrlich ist,
• die Aufwendungen nachgewiesen werden können.

Tipp: Dokumentieren Sie Ihre Haushaltsbeteiligung vollständig und regelmäßig. Falls das Finanzamt ablehnt, legen Sie Einspruch ein und berufen Sie sich auf die BFH-Urteile von 2023 und 2025.

Wann wird eine doppelte Haushaltsführung anerkannt?

Jak daleko może znajdować się mieszkanie drugorzędne od miejsca pracy?

Podwójne gospodarstwo domowe występuje, gdy jesteś zatrudniony poza swoim głównym miejscem zamieszkania i utrzymujesz drugie mieszkanie w miejscu pracy poza domem. Dopuszczalne jest, aby drugie mieszkanie znajdowało się również poza bezpośrednim miejscem pracy, o ile znajduje się jeszcze w strefie dojazdu do pierwszego miejsca pracy. Oznacza to, że musi być możliwe codzienne dojeżdżanie do pracy.

Odległość drugiego mieszkania od miejsca pracy

Kwestia, jak daleko może znajdować się drugie mieszkanie, została wyjaśniona w różnych orzeczeniach. Decydujące jest, czy codzienne dojazdy są jeszcze możliwe:

• Orzeczenie BFH (2012): Odległość 141 km od miejsca pracy została uznana za dopuszczalną, ponieważ pracownik mógł pokonać trasę w godzinę pociągiem ICE. Taki czas podróży mieści się w zwykłych ramach według Federalnego Trybunału Finansowego (BFH) (orzeczenie BFH z 19.4.2012, VI R 59/11).
• Orzeczenie BFH (2014): Odległość 83 km, którą można było pokonać w mniej niż godzinę, również została uznana. Trasa ta była uznawana za zwykłą trasę dojazdową i tym samym za możliwą do zaakceptowania (orzeczenie BFH z 26.6.2014, VI R 59/13).

Regulacja od 2014

Od 2014 roku obowiązuje: Drugie mieszkanie znajduje się jeszcze w strefie dojazdu do miejsca pracy, jeśli odległość do miejsca pracy wynosi mniej niż połowa odległości między głównym miejscem zamieszkania a miejscem pracy. Regulacja ta została ustalona przez Federalne Ministerstwo Finansów (pismo BMF z 25.11.2020).

Przykład: Jeśli odległość z głównego miejsca zamieszkania do pierwszego miejsca pracy wynosi 100 km, drugie mieszkanie może znajdować się maksymalnie 50 km od miejsca pracy.

Akceptowalny czas dojazdu

Również czas dojazdu odgrywa rolę. Czas dojazdu do jednej godziny na trasę jest zazwyczaj uznawany za akceptowalny. Jeśli drugie mieszkanie znajduje się dalej, podwójne gospodarstwo domowe może zostać uznane, jeśli czas dojazdu jest znacznie skrócony.

Praktyka i przypadki szczególne

W praktyce wielu pracowników szuka kompromisu: chcą przeprowadzić się bliżej miejsca pracy, ale nie tak daleko od domu, aby powroty do domu były czasochłonne. Często wybierane jest rozwiązanie pośrednie, w którym drugie mieszkanie znajduje się pomiędzy domem a miejscem pracy.

Przykład A: Pan Steuerle mieszka w B i pracuje w C. Odległość z głównego miejsca zamieszkania w B do pierwszego miejsca pracy w C wynosi 100 km. Jego drugie mieszkanie w Z znajduje się 30 km od pierwszego miejsca pracy. Ponieważ drugie mieszkanie znajduje się w odległości mniejszej niż połowa odległości między głównym miejscem zamieszkania a miejscem pracy (50 km), podwójne gospodarstwo domowe zostaje uznane.

Przykład B: Odległość z głównego miejsca zamieszkania w B do pierwszego miejsca pracy wynosi 56 km. Drugie mieszkanie w Z jest oddalone o 30 km, ale czas dojazdu do pracy z drugiego mieszkania wynosi tylko 25 minut. Ponieważ czas dojazdu jest znacznie skrócony, podwójne gospodarstwo domowe może zostać uznane pomimo odległości większej niż połowa trasy.

Aktualne orzecznictwo

Sąd Finansowy w Münster orzekł w 2024 roku, że podwójne gospodarstwo domowe nie zostanie uznane, jeśli główne miejsce zamieszkania i pierwsze miejsce pracy są oddalone o zaledwie 30 km, a czas dojazdu do pracy wynosi mniej niż godzinę. W takim przypadku trasa dojazdowa jest uznawana za możliwą do zaakceptowania (orzeczenie Sądu Finansowego w Münster z 6.2.2024, 1 K 1448/22 E).

Wniosek: Odległość drugiego mieszkania od miejsca pracy powinna wynosić zazwyczaj mniej niż połowa trasy między głównym miejscem zamieszkania a miejscem pracy lub czas dojazdu musi być znacznie skrócony. Codzienny czas dojazdu do jednej godziny jest uznawany za możliwy do zaakceptowania. Zaleca się dokładne sprawdzenie przepisów lub zasięgnięcie porady podatkowej, aby móc skorzystać z możliwych odliczeń.

Jak daleko może znajdować się mieszkanie drugorzędne od miejsca pracy?

Co można odliczyć w przypadku przeprowadzki z powodu zmiany miejsca pracy?

Nierzadko zdarza się, że pracownicy przeprowadzają się z miejsca pracy, czyli zmieniają miejsce zamieszkania. Jeden zbudował lub kupił dom na wsi, inny przeprowadza się do ładniejszej okolicy z dużymi możliwościami rekreacyjnymi. Jeszcze inni wyprowadzają się z mieszkania małżeńskiego i wprowadzają się do nowej partnerki. Osoby samotne przeprowadzają się do swojej partnerki w innym miejscu. Również w tym przypadku można ubiegać się o koszty uzyskania przychodu z tytułu dodatkowych kosztów wyżywienia.

Jeśli następnie pracownik zachowa dotychczasowe mieszkanie jako mieszkanie drugorzędne w miejscu pracy lub wynajmie mniejsze mieszkanie, wcześniej nie można było odliczyć podatkowo kosztów z tytułu podwójnego gospodarstwa domowego. Ponieważ przeprowadzka była spowodowana prywatnymi względami, podwójne gospodarstwo domowe było sprawą prywatną.

• W 2009 roku Federalny Trybunał Finansowy zmienił swoje dotychczasowe orzecznictwo na korzyść pracowników: Podwójne gospodarstwo domowe jest teraz również uznawane za spowodowane względami zawodowymi, jeśli główne mieszkanie zostało przeniesione z powodów prywatnych i mieszkanie w miejscu pracy jest używane jako mieszkanie drugorzędne. Nie ma znaczenia, czy dotychczasowe mieszkanie jest zachowane jako mieszkanie drugorzędne, czy wynajmowane jest nowe mieszkanie (wyroki BFH z 5.3.2009, BStBl. 2009 II s. 1012 i 1016).

• Administracja finansowa akceptuje nową, bardziej hojną interpretację BFH – ale z jednym zastrzeżeniem: Po przeniesieniu głównego mieszkania i wynajęciu mieszkania drugorzędnego, przez pierwsze trzy miesiące nie są uznawane ryczałty na wyżywienie, jeśli wcześniej mieszkałeś co najmniej trzy miesiące w miejscu zatrudnienia lub w jego pobliżu (pismo BMF z 10.12.2009, BStBl. 2009 I s. 1599).

Obecnie Federalny Trybunał Finansowy orzekł przeciwko fiskusowi i na korzyść pracowników, że również w przypadkach przeniesienia można odliczyć ryczałty na wyżywienie za pierwsze trzy miesiące. Ponieważ podwójne gospodarstwo domowe powstaje z chwilą przekształcenia dotychczasowego mieszkania w mieszkanie drugorzędne. Dlatego trzymiesięczny okres rozpoczyna się w momencie, gdy dotychczasowe mieszkanie zostaje przekształcone w mieszkanie drugorzędne (wyrok BFH z 8.10.2014, VI R 7/13).

Przypadek: Pracownik mieszkał i pracował w Düsseldorfie. Po poznaniu swojej obecnej żony przeprowadził się do małego miasta nad Dolnym Renem i tam przeniósł swój główny adres. Mieszkanie w Düsseldorfie zachował jako mieszkanie drugorzędne. W zeznaniu podatkowym za pierwsze trzy miesiące po przeprowadzce ubiegał się o ryczałty na wyżywienie. Urząd skarbowy odmówił ich uznania, ale sąd finansowy i BFH je przyznały.

Co można odliczyć w przypadku przeprowadzki z powodu zmiany miejsca pracy?

Wann können Ledige eine doppelte Haushaltsführung geltend machen?

Auch Ledige können die Kosten einer doppelten Haushaltsführung als Werbungskosten absetzen – vorausgesetzt, sie unterhalten einen eigenen Hausstand außerhalb des Beschäftigungsorts. Dieser Hausstand muss:

• den Mittelpunkt der Lebensinteressen darstellen,
• aus eigenem oder abgeleitetem Recht genutzt werden,
• selbst oder mitbestimmt geführt werden,
• und im Regelfall mit einer finanziellen Beteiligung an den Haushaltskosten einhergehen.

Neue Rechtsprechung: Kein Nachweis der Kostenbeteiligung bei Ein-Personen-Haushalt

Laut aktuellem Urteil des Bundesfinanzhofs (BFH vom 29.4.2025, VI R 12/23) ist bei einem Ein-Personen-Haushalt keine finanzielle Beteiligung nachzuweisen. Die Begründung: Trägt eine Person alleine die Kosten für ihren Haushalt, ist der Nachweis einer Kostenbeteiligung entbehrlich – unabhängig davon, ob die Mittel aus Einkommen, BAföG, Darlehen oder Schenkungen stammen.

Der Fall vor dem BFH

Ein lediger Student mit eigenem Wohnbereich (inkl. Küche und Bad) im Elternhaus unterhielt am Studienort eine Zweitwohnung. Obwohl er nur geringfügig zur Haushaltskasse beitrug, erkannte der BFH seinen Hauptwohnsitz als eigenen Hausstand an – da er dort dauerhaft lebte und selbstständig wirtschaftete.

Voraussetzungen für die doppelte Haushaltsführung

• Eine eigene Wohnung am Beschäftigungsort,
• ein eigener Hausstand am Lebensmittelpunkt (z. B. im Elternhaus),
• tatsächlicher Aufenthalt im Haushalt außerhalb des Beschäftigungsorts,
• beruflich veranlasste doppelte Haushaltsführung.

Nicht ausreichend ist das bloße "Vorhalten" eines Zimmers für gelegentliche Besuche.

Einschränkungen und Ausnahmen

1. Jüngere Kinder im elterlichen Haushalt

Berufstätige Kinder, die nach Ausbildung oder Studium weiterhin nur ein Zimmer im Haushalt der Eltern bewohnen, gelten häufig nicht als Inhaber eines eigenen Hausstands – auch wenn sie sich finanziell beteiligen. Die Haushaltsführung liegt in der Regel weiter bei den Eltern (vgl. FG Münster, Urteil vom 7.10.2020, 13 K 1756/18 E).

2. Mehrgenerationenhaushalte

In Mehrpersonenhaushalten ist eine erkennbare finanzielle Beteiligung an den Lebenshaltungskosten erforderlich. Wie hoch diese ausfallen muss, ist laut BFH (Urteil vom 12.1.2023, VI R 39/19) nicht starr geregelt. Eine Orientierung an der Zehn-Prozent-Grenze der Haushaltskosten bleibt jedoch sinnvoll.

Steuer-Tipp

Die Finanzverwaltung fordert bisher eine Kostenbeteiligung von mehr als 10 % der Haushaltskosten. Der BFH hat diese starre Grenze aufgeweicht, betont aber die Bedeutung einer angemessenen Beteiligung bei Mehrpersonenhaushalten. Eine laufende oder betragsmäßige Beteiligung ist nicht zwingend, aber hilfreich zur Nachweisführung.

Wann können Ledige eine doppelte Haushaltsführung geltend machen?

Co można odliczyć, jeśli mieszkam z partnerką w mieszkaniu służbowym?

Zdarza się, że małżonkowie pracują w tym samym miejscu pracy poza domem i mieszkają tam razem w drugim mieszkaniu przez tydzień. Zachowują mieszkanie w miejscu zamieszkania i regularnie do niego wracają. Urzędy skarbowe często zakładają, że centrum życia znajduje się w miejscu pracy i odmawiają uznania podwójnego gospodarstwa domowego.

Decydujące jest jednak, czy główne mieszkanie nadal można uznać za centrum życia, czy też w wyniku wspólnego zamieszkania drugie mieszkanie stało się centrum życia. Wspólne zamieszkanie w drugim mieszkaniu nie szkodzi uznaniu podwójnego gospodarstwa domowego, o ile drugie mieszkanie nie stało się nowym centrum życia.

Obecnie Federalny Trybunał Finansowy orzekł, że w przypadku obojga pracujących małżonków, którzy mieszkają z dziećmi w miejscu pracy w mieszkaniu rodzinnym, centrum interesów życiowych należy ustalić w ramach ogólnej oceny okoliczności danego przypadku na podstawie określonych kryteriów. Chociaż istnieje domniemanie, że centrum interesów życiowych zazwyczaj przenosi się do miejsca pracy, podatnik może to domniemanie obalić (wyrok BFH z 1.10.2019, VIII R 29/16).

W przypadku małżonków bezdzietnych, którzy wspólnie utrzymują mieszkanie rodzinne w miejscu pracy, "z reguły" przyjmuje się, że centrum życia znajduje się w miejscu pracy (domniemanie reguły). Dotyczy to tym bardziej sytuacji, gdy małżonkowie mieszkają z dziećmi w miejscu pracy w mieszkaniu rodzinnym, nawet jeśli dawne mieszkanie rodzinne jest zachowane i czasowo nadal użytkowane. Jednak także w tym przypadku należy uwzględnić "ogólną ocenę wszystkich okoliczności danego przypadku".

Przy "ogólnej ocenie wszystkich okoliczności danego przypadku" należy wziąć pod uwagę, jak często i jak długo podatnik przebywa w jednym i drugim mieszkaniu, jak są wyposażone oba mieszkania i jak duże są. Ważne są również czas pobytu w miejscu pracy, odległość między obiema mieszkaniami oraz liczba powrotów do domu. Znaczące jest również, z którym miejscem zamieszkania wiążą się bliższe relacje osobiste, np. rodzaj i intensywność kontaktów towarzyskich, przynależność do stowarzyszeń i inne aktywności.

Co można odliczyć, jeśli mieszkam z partnerką w mieszkaniu służbowym?

Czy ryczałt na pokrycie kosztów przeprowadzki można również odliczyć w przypadku podwójnego gospodarstwa domowego?

W ramach podwójnego gospodarstwa domowego różne koszty mogą być odliczone jako koszty uzyskania przychodu. Do odliczanych kosztów podwójnego gospodarstwa domowego należą m.in. koszty przeprowadzki do mieszkania służbowego oraz likwidacji mieszkania służbowego po zakończeniu pracy w delegacji.

Jako koszty przeprowadzki można uwzględnić: koszty transportu (firma przeprowadzkowa, wynajem samochodu, wynagrodzenie pomocników, kartony do przeprowadzki), koszty podróży w dniu przeprowadzki oraz koszty oględzin mieszkań, opłata dla pośrednika. Pytanie brzmi, czy można również odliczyć "ryczałt na inne koszty przeprowadzki".

Obecnie Sąd Finansowy w Turyngii orzekł, że w ramach podwójnego gospodarstwa domowego koszty przeprowadzki do mieszkania służbowego mogą być odliczone tylko po przedstawieniu dowodu, a ryczałt na koszty przeprowadzki nie jest uwzględniany. Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi podatku od wynagrodzeń ryczałt na koszty przeprowadzki jest wyraźnie wykluczony w przypadku podwójnego gospodarstwa domowego (R 9.11 ust. 9 zdanie 2 LStR). W przypadku "małej" przeprowadzki do miejsca pracy nie następuje zmiana miejsca zamieszkania (FG Turyngia z 29.6.2015, 2 K 698/14).

Inaczej wygląda sytuacja, gdy kończysz podwójne gospodarstwo domowe, przenosząc "dużą" przeprowadzką gospodarstwo domowe i miejsce zamieszkania do miejsca pracy w delegacji. Wtedy koszty przeprowadzki nie są odliczane jako koszty podwójnego gospodarstwa domowego, lecz jako ogólne koszty uzyskania przychodu (zgodnie z § 9 ust. 1 zdanie 1 EStG). W takim przypadku możesz również skorzystać z ryczałtu na koszty przeprowadzki.

Czy ryczałt na pokrycie kosztów przeprowadzki można również odliczyć w przypadku podwójnego gospodarstwa domowego?

Czy koszty wyposażenia mieszkania można odliczyć dodatkowo?

W ramach podwójnego gospodarstwa domowego z powodów zawodowych koszty zakwaterowania, czyli koszty drugiego mieszkania, można odliczyć jako koszty uzyskania przychodu lub mogą one zostać zwrócone przez pracodawcę bez podatku. Zawsze uznawane są tylko udokumentowane koszty, nie ma ryczałtów. Ale co z nowo zakupionym wyposażeniem mieszkania?

Obecnie Federalny Trybunał Finansowy orzekł przeciwko fiskusowi, że koszty niezbędnego wyposażenia drugiego mieszkania w ramach podwójnego gospodarstwa domowego z powodów zawodowych nie należą do kosztów zakwaterowania, których odliczenie jest ograniczone do 1.000 Euro miesięcznie. Wydatki na meble i sprzęt domowy - o ile są niezbędne - można w pełni odliczyć jako inne niezbędne dodatkowe wydatki z tytułu podwójnego gospodarstwa domowego zgodnie z § 9 ust. 1 zdanie 3 nr 5 EStG (wyrok BFH z 4.4.2019, VI R 18/17).

• Zdaniem BFH wydatki na meble i sprzęt domowy nie są objęte limitem, ponieważ są ponoszone tylko na ich użytkowanie, a nie na użytkowanie zakwaterowania. Użytkowanie mebli nie jest tożsame z użytkowaniem samego zakwaterowania. Celem ustawodawcy było ograniczenie tylko kosztów zakwaterowania do 1.000 Euro miesięcznie, a nie innych niezbędnych wydatków.
• Maksymalna kwota odliczenia w wysokości 1.000 Euro miesięcznie obejmuje zgodnie z uzasadnieniem ustawy "wszystkie koszty związane z zakwaterowaniem lub mieszkaniem, np. czynsz wraz z kosztami eksploatacyjnymi, opłaty za wynajem lub dzierżawę miejsc parkingowych, także w garażach podziemnych, wydatki na użytkowanie specjalne (np. ogród), które ponosi pracownik". Ustalona kwota 1.000 Euro jest oparta "na średnim mieszkaniu o powierzchni ok. 60 m², które było dotychczas zawsze brane pod uwagę przez orzecznictwo, w zależności od lokalizacji i wyposażenia".

Obecnie administracja finansowa ogłosiła korzystne uproszczenie: jeśli koszty nabycia wyposażenia i sprzętu drugiego mieszkania - bez środków pracy - nie przekraczają łącznie 5.000 Euro z VAT, można z powodów uproszczenia założyć, że koszty te są uznawane za "niezbędne" lub nieprzesadzone i bez dalszej weryfikacji jako koszty uzyskania przychodu (pismo BMF z 25.11.2020, BStBl 2020 I s. 1228, pkt 108).

Czy koszty wyposażenia mieszkania można odliczyć dodatkowo?