SteuerGo FAQs

Odprawa: Najważniejsze informacje o zasadzie jednej piątej

Przedwczesne rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę jest dla pracownika zazwyczaj bolesne. W celu polubownego rozstania pracownik często otrzymuje odprawę. W ramach rekompensaty za utratę pracy wypłacana jest odprawa, która jest również uwzględniana przy opodatkowaniu na korzystnych warunkach.

Od jakiej kwoty odprawy należy zacząć?

Zgodnie z § 1a ustawy o ochronie przed wypowiedzeniem (KSchG) wszyscy pracownicy mają prawo do odprawy w przypadku wypowiedzenia z przyczyn ekonomicznych. Dobrowolna oferta odprawy musi zostać przekazana pracownikowi wraz z wypowiedzeniem. Warunkiem otrzymania odprawy jest jednak to, że pracownik nie wniesie pozwu przeciwko wypowiedzeniu. Wysokość odprawy zależy od liczby lat zatrudnienia w firmie.

Za każdy rok zatrudnienia przysługuje zazwyczaj pół miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku dziesięcioletniego stażu pracy przysługuje zatem kwota odpowiadająca wynagrodzeniu za pięć miesięcy. Do tego dochodzą roszczenia z tytułu świadczeń rzeczowych pracodawcy. Jeśli więc udostępniono samochód służbowy lub laptop służbowy, wartość użytkowania należy doliczyć do obliczenia wysokości odprawy. Oczywiście możliwe są również niższe lub wyższe odprawy, ale zazwyczaj nie jest to już wypowiedzenie z przyczyn ekonomicznych, lecz umowa o zakończeniu pracy lub umowa o odprawę.  

Podatkowe traktowanie zasady jednej piątej

Od czasu ustawy o zmianie podatków z 2001 r. uwzględnienie zasady jednej piątej nie musi już być wnioskowane. Urząd skarbowy automatycznie sprawdza, czy dla Państwa korzystniejsze jest normalne opodatkowanie, czy obniżone opodatkowanie zgodnie z zasadą jednej piątej.

Ważne: Jeśli odprawa lub wynagrodzenie za pracę wieloletnią zostały opodatkowane przez pracodawcę zgodnie z zasadą jednej piątej, są Państwo zobowiązani do złożenia zeznania podatkowego.

Tak oblicza się zobowiązanie podatkowe zgodnie z zasadą jednej piątej

• Podlegająca opodatkowaniu część dochodów nadzwyczajnych (odprawa, nagroda jubileuszowa, wynagrodzenie za pracę wieloletnią itp.) jest odejmowana od dochodu podlegającego opodatkowaniu.
• Dla pozostałego dochodu podlegającego opodatkowaniu oblicza się podatek dochodowy według obowiązującej stawki podatkowej.
• Odprawa jest dzielona przez 5, a jedna piąta jest dodawana do pozostałego dochodu podlegającego opodatkowaniu.
• Dla sumy ponownie oblicza się podatek dochodowy według stawki podatkowej.
• Między obydwoma kwotami podatkowymi oblicza się różnicę i mnoży ją przez 5.
• Wynik to podatek dochodowy od dochodów nadzwyczajnych.

Żonaty pracownik otrzymuje w roku 2024 odprawę w wysokości 50.000 Euro. Dochód podlegający opodatkowaniu wynosi 70.000 Euro. Dochód podlegający opodatkowaniu zostaje zwiększony o jedną piątą odprawy (czyli 10.000 Euro):

•  Podatek dochodowy (taryfa dla małżeństw) od 70.000: 11.850 Euro
•  Podatek dochodowy (taryfa dla małżeństw) od 80.000: 14.990 Euro
•  Różnica 3.140 Euro
•  Podatek dochodowy od odprawy: (3.140 Euro x 5 =) 15.700 Euro
•  Podatek dochodowy ogółem: (11.850 Euro + 15.700 Euro=) 27.550 Euro

Czy zasada jednej piątej obowiązuje również w przypadku własnego wypowiedzenia?

Sąd Finansowy w Münster orzekł w 2017 r., że odprawa jest również objęta ulgą podatkową zgodnie z zasadą jednej piątej zgodnie z § 34 ust. 2 EStG, jeśli pracownik sam zainicjował zawarcie umowy rozwiązującej. W rozpatrywanej sprawie pracownik przy zawieraniu umowy rozwiązującej znajdował się pod nieznacznym, ale rzeczywistym naciskiem, wymaganym przez orzecznictwo BFH, ponieważ działał w sytuacji konfliktowej, aby uniknąć sporów dotyczących dalszego kontynuowania stosunku pracy i pożądanego przez niego awansu (FG Münster z 17.3.2017, 1 K 3037/14 E).

Obecnie BFH podzielił to stanowisko i oddalił rewizję administracji podatkowej. Oznacza to, że jeśli pracodawca wypłaci pracownikowi odprawę w związku z (polubownym) rozwiązaniem stosunku pracy, ustalenia faktyczne dotyczące tego, czy pracownik znajdował się pod rzeczywistym naciskiem, są zazwyczaj zbędne (wyrok BFH z 13.03.2018, IX R 16/17, BStBl 2018 II s. 709