W jaki sposób opodatkowana jest emerytura macierzyńska?
W lipcu 2014 r. okres wychowywania dzieci dla emerytów i emerytek został wydłużony z 12 do 24 miesięcy dla dzieci urodzonych przed 1992 r. Zamiast jednego punktu emerytalnego przyznawane są teraz 2 punkty emerytalne jako dodatek do bieżącej emerytury. Oznacza to podwyżkę emerytury o 28,61 Euro (Zachód) lub 26,39 Euro (Wschód) na dziecko. Jak teraz opodatkować tę podwyżkę emerytury, zwaną "emeryturą macierzyńską"?
- Pozorną jasność przyniosło w listopadzie 2014 r. rozporządzenie Ministerstwa Finansów Szlezwik-Holsztyn: Podwyżka emerytury z tytułu dodatkowych okresów wychowywania dzieci nie jest traktowana jako regularna korekta emerytury, lecz jako nadzwyczajne ponowne ustalenie rocznej kwoty emerytury. Dlatego należy ponownie obliczyć część emerytury wolną od podatku i zwiększyć dotychczasową kwotę wolną od podatku o część emerytury macierzyńskiej wolną od podatku (Min. Fin. Szlezwik-Holsztyn z 10.11.2014, VI 307-S 2255-152).
- Urzędnicy ze Szlezwik-Holsztyn podali również przykład: W przypadku emerytki, której emerytura rozpoczęła się przed 2005 r., udział podlegający opodatkowaniu - podobnie jak w przypadku emerytury - wynosi również 50% w przypadku dodatkowej "emerytury macierzyńskiej", czyli 50% wypłaconej emerytury! W przypadku rozpoczęcia emerytury w 2007 r. udział podlegający opodatkowaniu wynosi 54%, a kwota wolna od podatku 46%, w przypadku rozpoczęcia emerytury w 2010 r. udział podlegający opodatkowaniu wynosi 60%, a kwota wolna od podatku 40% itd. Wreszcie proste rozwiązanie. Tak też dotychczas obliczały programy komputerowe.
- Jednak byłoby śmieszne, gdyby fiskus nie znalazł sposobu na skomplikowanie obliczeń i zabranie większej ilości pieniędzy matkom-emerytkom. W rzeczywistości decyzje podatkowe za 2014 r. niespodziewanie wykazują wyższy udział podatkowy emerytury niż wcześniej zakładano.
Obecnie Ministerstwo Finansów zwraca uwagę, że zwiększenie kwoty wolnej od podatku od emerytury jest obliczane nie tylko na podstawie udziału podlegającego opodatkowaniu z roku rozpoczęcia emerytury, ale także na podstawie wartości emerytury, z której obliczono dotychczasową kwotę wolną od podatku. Decydujący był rok następujący po rozpoczęciu emerytury.
Ponieważ wartość emerytury zmienia się zazwyczaj od 1.7 danego roku, należy obliczyć średnią wartość emerytury dla danego roku następującego po rozpoczęciu emerytury. Do tej wartości stosuje się wówczas ówczesny udział podlegający opodatkowaniu. Decydujące są zatem wartości w roku pierwszego ustalenia kwoty wolnej od podatku od emerytury, a jest to rok następujący po rozpoczęciu emerytury (BMF z 23.7.2015).
Oznacza to, że osoby pobierające emeryturę od 2005 r. lub wcześniej otrzymują "emeryturę macierzyńską" tylko w 50% wolną od podatku według ówczesnej wartości emerytury. Fikcyjne podwyżki emerytury macierzyńskiej w latach 2005-2014 są natomiast traktowane jako kwota dostosowania emerytury i w całości podlegają opodatkowaniu.
Pani Maier, która przeszła na emeryturę w 2007 r., otrzymuje od 1.7.2014 r. emeryturę macierzyńską na jedno dziecko (1 punkt emerytalny x aktualna wartość emerytury (Zachód) = 28,61 Euro). Jej emerytura wzrasta zatem w 2014 r. o łącznie 171,66 Euro (6 x 28,61 Euro). W odniesieniu do udziału podlegającego opodatkowaniu decydujący jest rok 2007, a w odniesieniu do kwoty wolnej od podatku wartości z 2008 r., co oznacza, że obowiązuje udział podlegający opodatkowaniu w wysokości 54%, a pozostałe 46% jest wolne od podatku.
W 2008 r. wartość emerytury (Zachód) wynosiła do 30.6 26,27 Euro, a od 1.7 26,56 Euro, średnio zaokrąglona do 26,42 Euro. Ponieważ w 2008 r. średnia wartość emerytury (Zachód) wynosiła 26,42 Euro, prowadzi to do zwiększenia kwoty wolnej od podatku o 72,92 Euro ([6 x 26,42 Euro] x 46% wolna od podatku). Dotychczasowe rozumienie zakładało kwotę wolną od podatku w wysokości 78,96 Euro (46% z 171,66 Euro).
W 2015 r. emerytura macierzyńska na jedno dziecko wynosi 346,92 Euro (6 x 28,61 Euro + 6 x 29,21 Euro), a kwota wolna od podatku 145,84 Euro (12 x 26,42 Euro x 46%).
Obecnie, na mocy "Ustawy o poprawie i stabilizacji świadczeń emerytalnych" od 1.1.2019 r. okres wychowywania dzieci dla matek i ojców, których dzieci urodziły się przed 1992 r., został ponownie wydłużony z 24 do 30 miesięcy. Zamiast 2 punktów emerytalnych na koncie emerytalnym zapisywane są teraz 2,5 punktu emerytalnego lub przyznawane jako dodatek do bieżącej emerytury, tzw. "emerytura macierzyńska II".
Zgodnie z nowymi przepisami obowiązuje:
- Dla matek i ojców, którzy przechodzą na emeryturę od 1.1.2019 r., okres wychowywania dzieci zostanie wydłużony o kolejne 6 miesięcy, a prawo do emerytury zostanie zwiększone o 0,5 punktu emerytalnego. Pół punktu emerytalnego odpowiada obecnie około 16 Euro (Zachód) i 15,35 Euro (Wschód) miesięcznie.
- Matki i ojcowie, którzy w tym czasie już pobierają emeryturę, otrzymają od 1.1.2019 r. dodatek odpowiadający dochodowi emerytalnemu z półrocznego okresu wychowywania dzieci.
- Matki i ojcowie, którzy w emeryturze mają już uwzględniony dodatek za wychowywanie dzieci z tytułu wydłużenia okresu wychowywania dzieci w 2014 r., otrzymają w przyszłości dodatek zwiększony o pół osobistego punktu emerytalnego, pod warunkiem że wychowywali dziecko w 24. miesiącu kalendarzowym po miesiącu urodzenia. Przepis ten odpowiada zasadniczo przepisowi, który obowiązywał w 2014 r. w związku z wydłużeniem okresów wychowywania dzieci do dwóch lat. To ogólne podejście do rozliczania jest stosowane, podobnie jak wydłużenie okresu wychowywania dzieci w 2014 r., ze względów uproszczenia administracyjnego, aby organy ubezpieczeń emerytalnych nie musiały ponownie ustalać milionów emerytur (§ 307d ust. 1 SGB VI).
- Od 1.1.2019 r. dodatek do osobistych punktów emerytalnych otrzymają również osoby, które w 2014 r. nie otrzymały dodatku (ponieważ w 12. miesiącu kalendarzowym nie miały okresu wychowywania dzieci na koncie ubezpieczenia emerytalnego), ale spełniają wymienione warunki.
- W przeciwieństwie do przepisów przyjętych w 2014 r. w związku z wydłużeniem okresów wychowywania dzieci, obecnie w określonych warunkach ma zostać wprowadzone szczególne prawo do złożenia wniosku w przypadkach, w których od 1.7.2014 r. nie przyznano dodatku do osobistych punktów emerytalnych z tytułu wychowywania dzieci lub w związku z obecnym rozszerzeniem uwzględniania okresów wychowywania dzieci nie przyznano dodatku do osobistych punktów emerytalnych, ponieważ ogólnie uwzględniono wychowywanie w określonym miesiącu kalendarzowym (wychowywanie dzieci w 12. lub 24. miesiącu kalendarzowym). Nowe prawo do złożenia wniosku dotyczy na przykład adopcji lub wychowywania w kraju po powrocie z zagranicy, jeśli adopcja lub zmiana miejsca zamieszkania nastąpiła dopiero po 12. lub 24. miesiącu kalendarzowym po miesiącu urodzenia. Warunkiem uznania jest jednak, że innym ubezpieczonym lub osobom pozostałym przy życiu nie przyznano już okresów wychowywania dzieci lub dodatków na to samo dziecko, o ile organ ubezpieczeń emerytalnych faktycznie o tym wie (§ 307d ust. 5 SGB VI).
- Również dla matek urodzonych przed 1.1.1921 r., które zamiast okresów wychowywania dzieci otrzymują świadczenie wychowawcze zgodnie z § 294 SGB VI, świadczenie to zostanie zwiększone o wartość pół osobistego punktu emerytalnego. Odpowiada to dochodowi emerytalnemu z wydłużenia okresu wychowywania dzieci o pół roku (§ 295 SGB VI).
Aby otrzymać ulepszone świadczenie, nie muszą Państwo składać specjalnego wniosku. Ponowna ocena okresów dla dzieci urodzonych przed 1992 r. następuje z urzędu i nie wymaga wniosku.
Federalny Trybunał Finansowy w niedawnym orzeczeniu (sygnatura akt: X R 24/20) orzekł, że kwota wolna od podatku od emerytury dla emerytki musi zostać ponownie obliczona i zwiększona, nawet jeśli podwyżka bieżącej emerytury nastąpiła w wyniku tzw. emerytury macierzyńskiej. W tym konkretnym przypadku powódka w spornym roku 2014 otrzymała emeryturę z ustawowego ubezpieczenia emerytalnego w wysokości 6.726 Euro, przy czym jej emerytura została zwiększona o jeden punkt emerytalny na dziecko z tytułu emerytury macierzyńskiej.
Obliczenia kwoty wolnej od podatku od emerytury przez Federalny Trybunał Finansowy są skomplikowane i uwzględniają rozpoczęcie emerytury w 2010 r., ustalenie kwoty wolnej od podatku od emerytury w 2011 r. oraz fikcyjną wypłatę emerytury macierzyńskiej od 2010 r. Uwzględniane są fikcyjne bieżące podwyżki osobistych punktów emerytalnych, a następnie ustalana jest nowa kwota wolna od podatku od emerytury.
Administracja finansowa stosowała inną metodę obliczeń i uwzględniała średnią wartość emerytury przy pierwszym poborze emerytury, zamiast pomniejszać rzeczywistą emeryturę macierzyńską o międzyczasowe podwyżki osobistych punktów emerytalnych. Prowadziło to do niższych kwot wolnych od podatku od emerytury.
Niemiecki Zakład Ubezpieczeń Emerytalnych informuje, że jego zgłoszenia do urzędów skarbowych są prawidłowe i że urzędy skarbowe już ponownie obliczyły kwoty wolne od podatku od emerytury. Niemniej jednak emeryci, którzy nie zgadzają się z wysokością swojej kwoty wolnej od podatku od emerytury, powinni skontaktować się z właściwym urzędem skarbowym, ponieważ tylko on decyduje o wysokości kwoty wolnej od podatku od emerytury.
Należy zauważyć, że skutki podatkowe tego ponownego obliczenia mogą być dla większości podatników raczej niewielkie. Niemniej jednak ważne jest, aby upewnić się, że obliczenia zostały przeprowadzone prawidłowo, aby nie stracić ewentualnych korzyści podatkowych.
